تفکر

فرض کنید مسلمانی در اثر تحقیق صادقانه و بی‌غرضانه، به این نتیجه برسد که نعوذ بالله دین اسلام حق نیست و دین دیگری حق است، یا اساسا هیچ دین حقی وجود ندارد، یا همه‌ی ادیان از نظر حقانیت در یک سطح قرار دارند. آیا اگر این شخص از ترسِ مرگ نتایج تحقیق خود را به دیگران اعلام نکند، «کتمان حقیقت» نکرده است؟ وظیفه عقلانی و مسئولیت اخلاقی و وجدانی این شخص ایجاب می‌کند که دست از اسلام بشوید و اگر چنین نکند مستحق ذم، سرزنش، مواخذه و عذاب اخروی است. یعنی ارتداد عقلا و شرعا بر این شخص واجب است. حال چگونه می‌توان ادعا کرد که خداوند حکم قتل چنین شخصی را صادره کرده تا از ارتداد او و دیگران جلوگیری کند؟ آیا می‌توان ادعا کرد که تحقیق درباره‌ی اصول دین واجب است، اما نتیجه‌ی تحقیق از پیش معلوم است و اگر شخص به نتیجه دیگری برسد، قتل او واجب می‌شود؟ آیا می‌توان ادعا کرد که ارتداد این شخص واجب است و کشتن او هم بر دیگران واجب است؟ آیا با وجود چنین حکمی تحقیق آزاد عقلانی در باب اصول دین معنا و مفهوم خود را از دست نخواهد داد و به تکلیفی فوق طاقت تبدیل نخواهد شد؟ دکتر ابوالقاسم فنایی اخلاق دین شناسی @Tafakkor

‍ ‍امروز‌‌دراین‌آیه‌‌تدبر‌‌می‌کنیم 👇به نام خدا وَأَقْسِطُوا عدالت پیشه کنید حجرات/۹ @Tafakkor ࿐ྀུ༅࿇༅═‎┅ فیلسوف هندی کریشنا مورتی می‌گوید: مشاهده بدون ارزیابی بالاترین تجلی هوش انسانی است. @Tafakkor

درس مهم اما به زبان ساده @Tafakkor

درس مهم اما به زبان ساده @Tafakkor

نگه داشتن خشم، سمّ است. آن سم تو را از درون از بین می‌برد. ما تصوّر می‌کنیم تنفر سلاحی است که با آن به شخصی که به ما آزار رسانده است حمله می‌کنیم. درحالیکه تنفر تیغه‌ای قوس‌دار است. آن آزاری را که با آن می‌دهیم، به خودمان برمی‌گردد. میچ البوم @Tafakkor

ایکیگای راز ژاپنی ها در داشتن عمر طولانی و زندگی شاد اثر: هکتور گارسیا، فرانسیس میرالس @Tafakkor

تعدّدِ مشکلات و فشردگیِ زندگی در دنیای سوم، عظیم‌تر از آن است که با راهِ حلّ‌های معمولی بشود با آنها روبرو شد. شرط بدیهی آن است که همبستگی در میان مردم و حکومت باشد و هریک برای دیگری سرمشق و منبعِ الهام بماند. تاکتیک‌های قدیمیِ اداره‌ی جامعه دیگر مندرس شده است و یا جزو "تجمّل" و "تفنّن" گردیده که عبارت بود از: تبلیغ، وعده‌ی سرِ خرمن، به کار بردنِ مداومِ فعلِ "خواهد شد"، نمایش و گزافه؛ و از جانب مردم؛ از زیر کار در رفتن، تَک‌رَوی، سود پرستی، و نظایرش... باید این فکر در نزد همه روشن بماند که وقتی یک کشتی غرق شد احدی از آن جان به در نمی‌برد، نه ناخدا، نه جاشو، و نه سرنشین. دکتر محمّد‌علی اسلامی نُدوشن @Tafakkor

‍ ‍امروز‌‌دراین‌آیه‌‌تدبر‌‌می‌کنیم 👇به نام خدا وَمَا تَوْفِيقِي إِلَّا بِاللَّهِ  و از خدا در هر کار توفیق می‌طلبم. هود/۸۸ @Tafakkor ࿐ྀུ༅࿇༅═‎┅ وقتی خود را در چارچوب یک باور حبس می‌‌کنی، حقیقت پشت آن ناپدید می‌‌شود. @Tafakkor

دلی را نشکنید! فاطمه دختر پیامبر - که درود خدا بر او باد - نیازی به عزاداری‌های پر سر و صدا ندارد؛ اگر داشت وصیت نمی‌کرد او را شبانه دور از چشم مردم در نقطه‌ای نامعلوم به خاک بسپارند! پیام او روشن است: حتی اگر صحابی خاص پیامبر هم هستید، جاه‌طلبی و میل به قدرت را در خود مهار کنید تا حریمی را نقض نکنید! با زور از کسی بیعت نگیرید! مال مشروعی را غصب نکنید! دلی را نشکنید! احمد زیدآبادی @Tafakkor

اینترنت سفید مقامات حکومت و تندروهایش یادآور خوک‌های قلعه حیوانات از جورج اورول است که: «بر دیوار دیگر چیزی جز یک فرمان نبود: «همه برابرند اما بعضی برابرترند!» @Tafakkor

سوزان سانتاگ در " جستارهایی درباره‌ی زن " می گوید: الگوی تباهی در زندگی زن انکار سنش است؛ خطایی که او را به‌طور نمادین به تمام رموزی که زنان را به حبس در امنیت و امتیازات آن، به ایجاد ستم واقعی به آنها، به انگیزه‌ای برای نارضایتی واقعی آنها مزین می‌کند. هر زمان که زنی درباره‌ی سنش دروغ می‌گوید، به‌واقع هم‌دستِ توسعه‌نیافتگیِ بشریت شده است. زن‌ها گزینه‌ی دیگری دارند. آنها می‌توانند مشتاق باشند برای عاقل بودن نه فقط مهربان بودن، برای توانا بودن نه فقط یاور بودن، برای قوی بودن نه فقط دلپذیر بودن. می‌توانند بلندپرواز باشند برای خود، نه فقط برای مردان و فرزندانشان. می‌توانند به‌طور طبیعی و بدون شرمساری پیر شوند و مُجِدّانه در مقابل سنت‌‌های دست‌وپاگیر و ناشی از استانداردِ دوگانه‌ی پیرشدن، هرگز سرخم نکنند و به پا خیزند. به‌جای اینکه سعی کنند تا حد امکان در طول عمر خود دختر باقی بمانند و بعد با تن دادن به ذلت و حقارت به زنانی میانسال تبدیل شوند، می‌توانند خیلی زود زنِ بالغ بشوند و سال‌های سال از کار و فعالیت و جنسیت خود لذت ببرند. زن‌ها باید اجازه دهند چهره‌شان سال‌های زندگی‌شان را نشان بدهد. زن‌ها باید حقیقت را بگویند. @Tafakkor

قرائت قلبی قرآن جلسه‌ی چهاردهم عبدالکریم سروش @Tafakkor قرائت قلبی قرآن نه تفسیر علمی است نه تفسیر عقلی و فلسفی بلکه کوششی است برای شرح تجربه‌هایی از جنس خشوع و خشیت عارفان و عابدان که جان قاری مومن را فرا‌می‌گیرد و دل او را می‌لرزاند و دریچه‌های تقوا را به‌روی او می گشاید و او را به معراج محبت می‌برد و سینه‌اش را شفا و صفا می‌‌بخشد به‌اذن الله تعالی. در این کوشش از آثار عارفان بزرگ و شیوه‌های پدیدار شناسانه استفاده می‌شود و حتی الامکان از ورود در مباحث و مجادلات کلامی و علمی مدرن پرهیز می‌شود.

‍تسلیت یعنی آرامش بخشیدن و همدردی کردن و غم‌زدایی با عمل یا گفتن حکایت و... . این آرام کردن زمانی واقعاً نیاز است و اثر دارد که کسی ناآرام باشد. سعی می‌کنم مطابق اخلاق و روایات به هر کسی که عزیزی از دست داده تسلیت بگویم حتی به دشمن(مخالف اندیشه‌ام). این کار اثر خوبی دارد و آرامش‌بخش است. اما اگر ده سال بعد به همان فرد تسلیت بگویم گمان می‌کند یا من مشکل دارم یا اهل افراط و تفریطم. آیا تا حالا با خود اندیشیده‌ایم در این مناسبات کدام دردمند را تسلیت می‌دهیم؟ اما اگر هدف تسلیت و آرام کردن نیست که نیست، بلکه هدفمان یادآوری و فراموش نشدن است، بهترین روش، عمل به سیره‌ی همان امامان است یا حداقل ذکر جمله‌ای از ایشان یا خاطره‌ای از کارهای ارزشمندشان که به درد امروز بشر بخورد. فاطمه زهرا(س) می‌فرمایند: دین داری و معنویت با ظلم کردن و یا ظلم پذیرفتن، قابل جمع نیست. @Tafakkor

‍ امروز‌‌دراین‌آیه‌‌تدبر‌‌می‌کنیم 👇به نام خدا إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ کُلُّ أُولَئِکَ کَانَ عَنْهُ مَسْئُولا گوش و چشم و دل، همه مسئولند. اسراء/٣۶ @Tafakkor ࿐ྀུ༅࿇༅🖤═‎┅ دنیای قضاوت‌ها یعنی تحلیل رفتار و گفتار دیگران بر اساس نیازها و ارزش‌های خودمان. مارشال روزنبرگ @Tafakkor

آنچه باید از حضرت زهرا(س) آموخت؛ در مقابل ظلم و جهل بایستید، بر عدالت طلبی و حق خواهی پافشاری کنید، سوء استفاده از دین برای رسیدن به اهداف سیاسی را اجازه ندهید. @Tafakkor

در فضای سیاسی ایران، ساختار قدرت به گونه‌ای طراحی شده که تنها صدای خاصی شنیده شود. در رأس این هرم، آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، قرار دارد و منتقدان استدلال می‌کنند که سیستم حول محور او، عمدتاً پژواک همان دیدگاه‌ها و دستورالعمل‌هایی است که از سوی دفتر او صادر می‌شود. این تصور که "خامنه‌ای فقط پژواک صدای خودش را می‌شنود" از این نگرش سرچشمه می‌گیرد که مشاوران و نهادهای اطراف او—از قوه قضائیه و مجلس تا شورای نگهبان و سپاه—اغلب کسانی هستند که توسط خود وی منصوب یا تأیید شده‌اند. این انتصاب‌ها منجر به ایجاد حلقه‌ای می‌شود که در آن، دیدگاه‌های مخالف یا انتقادی به‌سختی می‌توانند به سطوح بالای تصمیم‌گیری راه یابند. در عمل، این وضعیت به ایجاد نوعی اتاق پژواک (Echo Chamber) منجر شده است؛ محیطی که در آن یک دیدگاه خاص تقویت می‌شود و دیدگاه‌های جایگزین حذف یا نادیده گرفته می‌شوند. این پدیده می‌تواند به تصمیم‌گیری‌هایی بینجامد که از واقعیت‌های پیچیده جامعه ایران—مانند نارضایتی‌های اقتصادی، مطالبات اجتماعی و فشارهای بین‌المللی—جداست. برای نمونه، می‌توان به نحوه‌ی مدیریت اعتراضات سراسری، برخورد با فعالان مدنی و رسانه‌های مستقل، یا سیاست‌های اقتصادی اشاره کرد که اغلب بدون توجه کافی به صداهای منتقد یا داده‌های متفاوت اتخاذ می‌شوند. این رویه، شکاف بین حکومت و بخش‌های وسیعی از جامعه را عمیق‌تر کرده است. در نهایت، این سوال مطرح می‌شود که آیا یک سیستم سیاسی می‌تواند در بلندمدت پایدار بماند وقتی که خود را از شنیدن صداهای گوناگون و نقدهای سازنده محروم کند؟ تاریخ به ما نشان داده است که انعطاف‌پذیری در برابر تغییر و شنیدن صدای مردم، از ارکان اساسی حکمرانی مؤثر است. زهرا مهر @Tafakkor

هر فرمانروایی که می‌خواهد کشوری را نگه دارد و آرامش و آسایش مردم را فراهم کند و یاران را به‌خوبی آموزش دهد و دشمنان را ریشه کن نماید، باید نگذارد بی‌هنرانِ بدگوهر، با هنرمندان و آزادگان نژاده برابر شوند.   دادن جایگاهی فراخور با شایستگیِ کارگزار، پایه و بُن مایه‌ی کشورداری است. اگر در این‌باره مُستی(شکایت،اعتراض) شود، همه چیز به‌هم خواهد ریخت. کلیه و دمنه/نصرالله منشی @Tafakkor

قرائت قلبی قرآن جلسه‌ی چهاردهم عبدالکریم سروش @Tafakkor

برابری‌های حقوقی، احیاگری و احکام اجتماعی در اسلام کار مهّمی که پیامبران کردند، آوردن معنا و محوری تازه برای زندگی بود، نه نحوۀ تازه‌ای از زندگی. گفتند اگر تجارت می‌کنید، اگر ازدواج می‌کنید، اگر حج می‌روید، اگر قربانی می‌کنید، اگر دوستی می‌ورزید و اگر جنگ می‌کنید همه را عطف به کانون معنایی تازه و به خاطر آن انجام دهید. عبادات را هم برای تأمین و حفظ آن کانون معنایی تعلیم دادند. اگر پیامبر اسلام احکامی اجتماعی آورده، این احکام متکی به عرفیات جامعه بود و عمدتاً به کار فصل خصومات می‌آمد. مورخان و فقها گفته‌اند ۹۹درصد احکام اجتماعی اسلام، امضایی‌اند و در جامعۀ عربی سابقه داشته‌اند. یعنی پیامبر بر همان آدابی که در جامعۀ عربی جاری بوده، صحه گذاشته و بدان‌ها مشروعیت بخشیده و با تغییرات و تعدیلاتی به درون شرع اسلام آورده است و لذا به راحتی می‌توان گمان زد که اگر پیامبر در عصر ما ظهور می‌کرد، بدون دست زدن به کثیری از اَشکال زندگی امروزین، محور و کانون معنوی جدیدی برای زندگی می‌آورد. یعنی نه یک نظریۀ علمی- فلسفی جدیدی عرضه می‌کرد و نه یک نظام تکنولوژیک - صنعتی تازه‌ای، بلکه با قبول عرف عصر از مردم می‌خواست تا حیات‌شان را به کانون معنوی دین معطوف کنند. اصلاح دینی هم در عصر جدید معنایی غیر از این ندارد و به جای آنکه به ترمیم فقه و حقوق همّت در بندد به حیا و بسط تجربه نبوی اهتمام می‌ورزد. مصلحان باید از گوهر دین آعاز کنند و صدف‌های عصر را در خدمت آن بنهند. پاره‌ای از برابری‌های حقوقی که لیبرال‌ها از آنها دفاع می‌کنند در بدو تولد لیبرالیزم جزءِ مطالبات آنها نبوده. مثلاً برابری زن ومرد در قرون هفده و شانزده مطلقاً مطرح نبوده و در اواخر قرن ۱۹ و اوایل ۲۰بود که این حق به زنان داده شد تا رأی بدهند. نفی بردگی در قرن ۱۸ روی داد و از ان پس بود که بردگان با اربابان سابق خود حقوق برابر پیدا کردند. از طرفی دیگر جای انکار نیست که در اسلام نابرابری‌های حقوقی فراوان وجود دارد، از جمله نابرابری میان عبد و مولا، نابرابری حقوقی زن و مرد و نابرابری حقوقی مسلمان و غیر مسلمان در جامعۀ اسلامی. این نابرابری‌ها از مسلمات فقه اسلامی است و فقهای فرقین بر آنها اجماع دارند. حال سؤال این است که این نابرابری‌های حقوقی جزء ذاتیات اسلامند یا جزء عرضیات اسلام؟ پاسخ صریح من این است که این نابرابری‌ها جزء عرضیات‌اند و لذا بنا به تعریف می‌توانستند غیر از این باشند. به‌طور کلی تمام نظام حقوقی اسلام جزء عرضیات اسلام است. نباید «مقاصد شارع» را با «راه نیل به آن مقاصد» یکی دانست. اینها منبعث از شرایطی هستند که پیامبر در آنها مبعوث شدند و به هیچ‌وجه جز ارزش‌های مطلق انسانی محسوب نمی‌شوند و به همین سبب می‌توانند مشمول اجتهادات عصری واقع شوند و جای خود را به عرفیات و آداب و ارزش‌های دیگر بدهند و همچنان حافظ مقاصد شارع باشند. اخلاق خدایان عبدالکریم سروش @Tafakkor

‍ ‍امروز‌‌دراین‌آیه‌‌تدبر‌‌می‌کنیم 👇به نام خدا اَلَّذينَ ءَامَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللهِ. كسانى كه ایمان آورده‌اند، دل‌هايشان به یادخدا آرامش مى‌گيرد. رعد/۲۸ @Tafakkor ࿐ྀུ༅࿇༅═‎┅ دزدان دو گروهند: چندی به تیر و کمان در صحراها، چندی به کَیل و تراز و در بازارها؛ دفع همگان واجب داند. سعدی @Tafakkor