Iqtisodchi Kundaligi

УСТОЗ ДИХОТОМИЯСИ Устозлик инсоният маданиятида билим узатишнинг энг қадимий ва самрали шакли бўлиб, у фақат ахборот етказиш эмас, балки тафаккурни шакллантириш, интеллектуал меросни узатиш ва шогирт онгида янги маъно меъморчилигини қуриш жараёнидир. Устозликнинг моҳиятини тушуниш учун унинг икки асосий кўринишини — ижобий устозлик ва конфликтли устозликни — таҳлил қилиш зарур. Бу икки ҳолат ташқи жиҳатдан қарама-қарши кўринса-да, агар устоз интеллектуал даражаси юқори бўлса, ҳар икки турдаги шогиртликда ҳам уларнинг онгида бир хил интенсивликда билим шакллантиради. Ижобий устозликда шогирт устозга нисбатан ҳурмат, ихлос ва ишонч ҳисси билан ёндашади. Бу ҳолат шогиртда ички мотивацияни кучайтиради, ўрганиш жараёнини енгиллаштиради ва устознинг фикрий оламига табиий равишда кириб боришга имконият яратади. Бундай муносабатда устоз нафақат билим манбаи, балки руҳий ва маънавий йўл кўрсатувчига айланади. Ижобий устозликнинг самараси шундаки, шогирт интеллектуал таъсирни ички истак билан ўзлаштиради, бу эса тез ва барқарор таълимий ўзгаришларга олиб келади. Бироқ тарих ва психология шундан далолат бердики, шогирт фақат ҳурмат қилган устозидан эмас, балки ёмон кўрган, рад этган, қаршилик кўрсатган шахсдан ҳам жуда кучли интеллектуал таъсир олиши мумкин. Бу ҳолат конфликтли устозлик деб юритилади. Ёмон кўриш ҳам эмоционал куч бўлиб, у диққатни жамлайди, фикрлашни тезлаштиради ва шогиртни устоз фикрлари билан ички интеллектуал курашга олиб киради. Бундай зиддиятли ўрганиш жараёнида шогирт устоз фикрларини рад этишга ҳаракат қилар экан, амалда уларни чуқур таҳлил қилади, асосий тезисларни олиб чиқади ва ўз фикрий қувватини шакллантиради. Демак, ёқлаш ҳам, хуруж ҳам — агар устоз интеллектуал шахс бўлса — шогиртда фикрий ўсиш учун самарали стимул бўлади. Бу икки ҳолатни бирлаштирувчи асосий нуқта шундаки: таъсирнинг сифати устознинг интеллектуал даражасига боғлиқ, шогиртнинг устозга бўлган ҳиссиётининг тури ёки сифатига эмас. Чунки ўрганишни ҳаракатга келтирадиган омил — эмоционал рағбат ёки нафрат эмас, балки фикрий куч билан тўқнашув - далил билан эҳтимолликнинг, ғоя билан ғоя тўқнашувидир. Агар устоз интеллектуал жиҳатдан кучли бўлса, уни яхши кўрган шогирт унга садоқатли мухлис сифатида эргашиб ривожланади; уни ёмон кўрган шогирт эса у билан баҳслашиб, рад этиб, лекин барибир унинг фикрий архитектурасидан ўрганади. Натижа эса деярли бир хил: шогиртда жиддий, мустақил ва чуқур тафаккур шаклланади. Шунинг учун устозликни фақат ҳурматга асосланган бир жараён деб қараш нотўғри; у конфликт орқали ҳам, зиддият орқали ҳам ишлайди. Устозлик — эмоционал муносабат эмас, интеллектуал таъсирдир. Устоз шахс сифатида эмас, фикр сифатида таъсир қилади. Шогирт устозга муҳаббат билан ҳам, нафрат билан ҳам боғланиши мумкин, лекин ҳар икки ҳолатда ҳам устознинг фикрий мезони шогиртнинг тафаккурини қайта қуришда марказий ўрин тутади. Ҳақиқий устозлик — инсон онгида фикрни силжитиш, уни ҳаракатга келтириш ва янги интеллектуал қувватни туғдириш қобилиятидан иборат. Ҳар қандай барқарор устозлик муносабатида натижа битта: шогиртда жиддий билим, мустақил фикрлаш ва чуқур интеллектуаллик пайдо бўлади. Шогирт ҳар сонияда устозидан нимадир ўрганишга интилади, уни бу ҳис тинч қўймайди. Устознинг таъсири эмоциялардан эмас - тафаккурдан келади; ва шу боис устозликнинг ҳақиқий моҳияти — фикрнинг инсон онгида қандай шакллантириш қувватига эгалигидадир. Ҳамид Содиқ @Hamid_Sodiq

Vashington Post Muhammad Aziz haqida: https://www.washingtonpost.com/nation/2025/12/15/brown-university-shooting-victims/?utm_campaign=wp_main&utm_source=twitter&utm_medium=social

Моделлаштириш нима учун керак? Каллангизга келган доҳиёна фикрлар амалиётда қандай ишлашини кўриш учун, тасаввурни ишга солиш ва ғояни жорий қилиш ўртасида бир текин ва муҳим босқич бор: вазиятни моделлаштириш. Масалан, сиз мамлакатда электрон рецепт тизимини жорий қилиш яхши ғоя деган фикрга келдингиз. Шартта амалиётга киритиб юборишдан олдин оқибатларни одамларни қийнамасдан, текинга кўриб олиш учун сиз вазиятни моделлаштириб кўришингиз керак. Яхши модел сизга нима бўлиши керак ва нима бўлиши мумкин ўртасидаги фарқларни кўрсатиб беради. Мисол учун, одамлар қайси дориларни рецепт асосида олиш кераклигини билиб олгунча қийналишини англаш учун вазиятни моделлаштириш керак. Бу орқали сиз ишни бошлашдан олдин яхши тарғибот, барча керакли маълумотларни бера оладиган содда интерфейсли ахборот манбаи керак экан деган фикрга келасиз. Қайси дорилар рецепт асосида сотилса уларнинг харидорлари фавқулодда қийин аҳволга тушишини билиш учун ҳам моделдан фойдаланасиз ва доҳиёна тажрибани бу дорилардан бошламайсиз. Бу ишингиз кимларга таъсир қилишини аниқроқ тушунасиз. Бу таъсирни бемор, шифокор, дорихона учун қандай юмшатиш мумкин деган савол жавоб топасиз. Қандай қилиб мураккаб ислоҳотни репутациянгизни йўқотиб эмас, яхшилаб ўтказиш мумкинлигини кўрасиз. Ўзингиз учун идеал, реалистик, кризисли сценарийларни яратиб кўрасиз. Масалан, бу ислоҳот шифокорнинг юкламасини қанчалик оширади? Нега кўпинча вазият моделлаштириб кўрилмайди? Мен бу саволга аниқ жавобни билмайман. Лекин моделлаштиришнинг амалдорларга ёқмайдиган томони у вақт олиши, ноқулай ҳақиқатларни кўрсатиши, ислоҳот зўр ва амалга ошади, деган картинани бузиб қўйиши кабилар бўлиши мумкин. Аммо моделлаштиришсиз қилинган катта миқёсдаги ҳаракат оқибатида ғоя сифатида яхши бўлган нарса амалда одамларни қийнаб қўйиши эҳтимоли юқори. Қисқаси, бундай ислоҳотлардан олдин вазиятни моделлаштириб кўрмаслик ижтимоий норозилик, самарасизлик ва обрў йўқотиш (агар у мавжуд бўлса) дегани.

​​Eshitgan va o'qigan bo'lsangiz, kecha AQShdagi Braun universiteti kampusida talabalarga qarata o'q otilgan, ommaviy otishma bo'lgan edi. Ikki talaba olamdan o'tgan va bir nechtasi yaralangan edi... Vafot etgan ikki talabadan biri o'zbekistonlik yigit Mukhammad Aziz Umurzokov ekan. U haqida sahifa va Gofunde: https://gofund.me/0961b3543 Bakalavrning birinchi kursida, neyroxirurglikka o'qiyotgan ekan. Oilasiga va yaqinlariga hamdardlik bildiraman. Duo qilib qo'yaylik. Afsuski, AQShda bunday voqealar deyarli kunora sodir bo'lganidan odatiy yangiliklar toifasiga kirib qolgandi, ming afsuski. Bunisi esa bizga juda yaqin ekan... Daxshat. @uzbekonomics

Izza (shu reklamalar ilingan Toshkentdagi joy nomi bu, o‘rischa aralashtirib gapiradiganlarga dakki emas) Obunachilardan

So'm haqida suhbat: https://youtu.be/8aqcwICGwzM?si=8deiXK3JpDW3_1Kk

Hozir Chikago shahri atrofidaman, soat 05.00 dan boshlab qahvaxonalar ochiladi. Ichida odam ko'p, ish kunida ham, dam olish kunida ham odamlar qahvasini olib qayergadir shoshgan, ichkarida odamlar kimgadir telefonda qong'iroq qilishmoqda (soat 5da ya?), kimdir gazeta o'qimoqda, kimdir kitob, kimdir menga o'xshab kompyuterni titib o'tiribdi, xullas hayot juda qizg'in. Soat 18.00dan keyin esa qahvaxonalarni ko'p yopiladi (Yamanchalari istisno).

Nyu York Universiteti talabasi yaxshi sayt yaratibdi. Hozirgi kun uchun aktual: https://t.me/ibrogym420/2988

Кореяликлар кечроқ турмушга чиқмоқда ва  камроқ фарзанд кўрмоқда.  Графикдан кўриш мумкинки, ёшроқ аҳоли олдинги авлоднинг ёшида сезиларли даражада паст турмуш қуруш даражасига эга. Бундан ташқари, Ҳозирги кунда мамлакатда ҳар бир аёлга тўғри келадиган фарзанд сони 0,8 тани ташкил этади.  Ҳозирги туғилиш даражаси билан 100 та одамнинг (50 таси аёл) бор йўғи 6 та чевараси бўлади холос. Таққослаш учун мамлакатимизда 100 та одам ҳозирги туғилиш даражаси билан (ҳар бир аёлга 3,35 та туғилиш) 470 та чеварали бўлиши мумкин. Бошқача айтганда ҳозирги туғилиш даражаси билан учта авлод умрида Кореяда аҳоли 94 фоизга қисқариб кетса, Ўзбекистонда қарийб 5 баробарга ошади. @Mirkonomika

Muhim raqamlar. Yaxshiyam ulashishibdi. 40% maktablarda markazlashgan suv ta’minoti yo’q deb eshitgan edim, undan ham baland ekan. Ko’mir ishlatayotganlariga qarshi endi reyd qilishmasa bo’ldi. https://t.me/jalilovqaydlar/3707

Lekin, adolat bo‘lsin uchun shuni ham aytish kerakki, birgina 2025-yilning o‘zida bir necha katta kitob do‘konlari (hatto butun boshli kitob savdo majmuasi) ochildi, kitob do‘konlari tarmoqlari rivojlanyapti. Assortiment masalasi, ha, hali havas qilgulik emas, chunki talabning o‘zi hali unchalik ham emas-da. Lekin baribir o‘sish bor va buni ko‘rmaslik, sezmaslik mumkin emas (#)

Ўзбекистонга киритилмаган Pegasus "чех ҳавошкаси"ни сотиб олмоқда Европанинг энг йирик ва интизомли лоукостерларидан ҳисобланган Pegasus Чехиянинг Smartwings ва унинг шўъбаси Czech Airlines'ни 154 млн.еврога сотиб олмоқда (қарзларини тўлаш шарти билан бирга). Солиштириш жоиз бўлса, бу худди бизнинг ҳавошка ва унинг атласнусха ўхшамаган лоукостер шўъбасининг сотилиши каби. 47та самолети билан 80та йўналишга учадиган Smartwings хариди Pegasus учун Чехиядан ташқари Польша, Словакия ва Венгрия бозоридаги ўрнини янада мустаҳкамлайди. Pegasus молиявий жиҳатдан ҳам охирги йилларда жуда тез ўсмоқда. Компания 9 ойда 320 млн.доллардан кўпроқ соф фойда олган. Солиштириш учун бизнинг ҳавошка шу даврда 5 баробардан камроқ, 60 млн.доллар атрофида соф фойда кўрсатган. Pegasus бошқа йирик глобал лоукостерлар киритилмагани сингари Ўзбекистон бозорига яқин йўлатилмаган (хусусан ёқилғи олигархияси лоббиси туфайли), лекин қўшни давлатлар Қозоғистон (6та шаҳрига, шу жумладан биқинимиздаги Чимкентга) ва Қирғизистонга (Бишкек ва биқинимиздаги Ўшга) учади. Шу сабабли танловли қўшниларда учиш айни йўналишларга Ўзбекистондан учишдан ўртача 2 карра арзон тушади.

Telegram Hamyoni endi O‘zbekistonda rasmiy ravishda mavjud! 🇺🇿 Endi O‘zbekistonlik Telegram foydalanuvchilari ilovaning o‘zida Humo, Visa yoki MasterCard kartalaridan foydalanib, kriptoaktivlarni xavfsiz sotib olish, saqlash, yuborish va qabul qilishlari mumkin ✨ Bu — kriptoaktivlardan hali foydalanib ko‘rmaganlar va yangi boshlovchilar uchun ajoyib imkoniyat 💫 Xizmat shuningdek yana 200 dan ortiq mashhur kriptoaktivlarni almashtirish va saqlashni taklif qiladi 😎 Dunyo bo‘ylab millionlab foydalanuvchilar allaqachon Telegram Hamyonining qulayliklaridan foydalanmoqda — siz ham sinab ko‘ring! Kompaniyaning rasmiy kanaliga obuna bo‘ling va muhim yangiliklar hamda yangi aksiyalar haqida birinchilardan bo‘lib xabardor bo‘ling 🎉 Telegramdagi Hamyon — jahon kripto aktivlariga oddiy va tushunarli tarzda kirish imkoniyati. Endi O‘zbekiston aholisi uchun ham ochiq 🇺🇿 Litsenziya haqida batafsil Reklama

Rus internetida ko‘p aytishadi: "Oruell o‘z kitoblarini ogohlantirish sifatida yozgan, instruktsiya qilib emas." Menimcha, Shekspir ham shunday.

Bir yaqin tanishim bir paytlar tug‘ilgan kun bilan avtomatik tabriklaydigan avtomatlashtirilgan elektron xat dasturi tayyorlagan. O‘sha dastur akasining tug‘ilgan kunida avtomatik ravishda akasiga tabrik yuboribdi. Oradan biroz vaqt o‘tib, u akasiga qo‘ng‘iroq qilib: “Qalay, xatimni o‘qidingizmii? Aslida uni men yozmaganman, tug‘ilgan kuningiz bilan seni men yozgan bot/ kompyuter tabriklagan,” — debdi. Shunda akasi: “Ha, agar mendan ham javob kelgan bo'lsa - uni men yozmaganman. Menda pochtadagi muhim bo‘lmagan xatlarga avtomatik javob beradigan dastur bor. Agar mening diqqatim kerak bo‘lmasa, xatning o‘zini ham o‘qimayman, dasturni o'zi qaror qabul qilib javob berib yuboradi. Senga kelgan javob ham men tomonimdan emas, kompyuterdan bo‘lgan,” deb aytibdi. Akasi Carnegie Mellon universitetida kompyuter muhandisligi professori. Xullas, o‘sha kuni aka-uka umuman yozishmagan, lekin ularni kompyuterlari ikkita xat almashilgan ikkalasi ham dasturlarning o‘zi orqali. https://t.me/paiziev24/1747

Kuzda to‘rt egizak qizaloqli bo‘lgan Qashqadaryodagi oiladan reportaj tayyorlabdi Kun.uz. Bungacha bu oilaning besh qizi bo‘lgan. Bu oilaga ko‘mak bermoqchi bo‘lganlar uchun plastik karta raqamlari: 9860 1201 3598 3167 (Jasur Markaev — egizaklarning otasi) 5614 6820 3970 9441 (Dilfuza Baxriddinova — egizaklarning onasi)

#Лондон Ўтган куни Лондоннинг менга энг ёқадиган хитойча ресторанларидан бири, Бейкер Стрит яқинидаги "Phoenix Palace"'да тушлик қилиб ўтирсам, Таймс газетасининг ресторанлар бўйича мунаққиди Жайлз Корен икки стол нарига келиб ўтирди. Ресторан мунаққидининг иши зўр: ресторанларга бориб нашр ҳисобидан овқатланади ва бу ҳақда мақола ёзади. #ЎзгаҲаётлар рукнида ҳавас қиладиганим инсонлар ва уларнинг ҳаётлари ҳақида ёзиб борганим учун, Коренга ўхшаш мунаққидлар ҳақида ҳам ёзишим керак ўзи. Ўзингиз ўйлаб кўринг, қаерда кўрилган иш бу—энг яхши ресторанларга бориб текинга овқатланасиз, у ҳақда қизиқ қилиб битта мақола тайёрлайсиз. Вассалом! Яна ойлик ҳам оласиз! Мазза! Коренни қаердан таниб қолдингиз, деб сўраётган бўлсангиз, айтай—йўқ, у унчалик машҳур инсон эмас. Аммо қоғозли газета сотиб олиб ўқиган йилларимда, Таймсни кўп олардим. Ҳа, бир вақтлар газеталарни қоғоз шаклда, бошидан охиригача бир ўтиришда ўқиб чиқардим. Айниқса шанба-якшанба сонлари ёқарди. Ҳануз ёқади, аммо олдингидек мароқ билан ўқий олмайман негадир, кўпинча ўқилмай қолиб кетади. Корен кириб келишидан олдин официант йигит олиб келиб берган жасминли кўк чойни майдалаб, кейинги борадиган жойимни режа қилиб ўтиргандим. Официант ҳар доимгидек мулойим, еган овқатим мазали эди. Чой ҳам аччиққина экан. Хуллас, ресторандан яна кўнглим тўлгани учунми, официантни имлаб чақирдим ва қулоғига шипшидим: "Тезда ўгирилиб қарама, лекин ҳов анави столдаги қизил футболкадаги одам ресторан мунаққиди, энг катта газеталардан бирида ишлайди, билиб қўйинглар дедим" деб кўзимни қисиб қўйдим. Официант бу маълумотдан фойдаландими, раҳбариятига сигнал бердими, Жайлз Коренга алоҳида мулозамат кўрсатишдими—буларнинг бари менга қоронғу, чунки кўп ўтмай, охирги пиёла чойни ичиб, чиқиб кетдим. Ресторан яхши бўлгани учун, бундай алоҳида муомалага ҳожат ҳам йўқлигига ҳам ишонаман. Бир британиялик дўстимга шуларни айтиб берсам, "Бекор қилибсан, ундай қилиш керакмасди," деб қолди. Жуда қоидага риоя қилишни яхши кўрадиган дўстим, менданда жиддий ёндашади қоидаларга. Шундай бўлсада, ўзимни айбдор ҳис қилмадим. Сизнингча, нотўғри қилдимми? Муносабатингизни билдиринг 😊 @profsherzod

Besh yil oldin Konstitutsiya kuniga yozilgan post ekan.

Bizni mintaqada suniy intellekt sanoatida Armaniston va Qozog’iston juda yaxshi rivojlanishmoqda. Kelajak sanoati.

Toshkentda parkovka g’oyasida ijro yaxshi o’ylanmagan ekan. Agar odam pullik parkovka joyga mashinasini qo’ysa - jarima atigi bir soat turish vaqti ekan. Demak uch soat qayerdadir turmoqchi bo’lsangiz, jarima to’lash, parkovka uchun to’lov qilishdan yaxshiroq bo’lib qolar ekanmi? Yoki men nimanidir tushunmadimmi?