شمس لنگرودی

سخنرانی جناب شمس لنگرودی در مراسم رونمایی از کتاب دیوان حافظ در جمع علاقمندان به حضرت حافظ دفتر روزنامه گیلان امروز به تاریخ سی و یکم اردیبهشت ۱۴۰۴ رشت @taranom_ordibehesht

ترانه های تو پایدارترین بنای جهان زندگی را چون سبد میوه های بهاری روی سر می گذارد گیوه ی مرگ را هر صبح ازپا در می آورد پابرهنه به بازار جهان می رود  چه کسی اینگونه تلخ با پای تاول گرفته لب های جهان را شیرین می کند؟ #رحمان_کاظمی به  شمس لنگرودی به خاطر کتاب جدیدش : درون شدم از دری که نیست @shamselangeroodi @dr_rahmankazemi

از کتاب تازه منتشر شده " درون شدم از دری که نیست". انتشارات مروارید

دستم را بگیر دستی که جز نوشتن نام تو سوادی ندارد . دستم را بگیر پادشاهیِ اوقاتم با تو بود که سرزمین من آزاد شد سربازانم در پادگان های تو صلح را مشق کرده اند بر نیزه های تو بود که گل سرخ و نیلوفر می رویید و ژنرال ها چهار دست و پا به ماُمن خود خزیدند . ای اسطورهُ شادی که لبخندت پرچم پیروزی بر میهن گنگی است که در انبوهی برف فرو رفته است لبخندت محمل امید هاست و صبر و در قدمت شبنم صبحگاهی فرو می ریزد تا آفتاب راهش را بیابد مرگ به مرخصی اجباری می رود و درختی در برگ کتابم می روید که در تاریکی صبحگاه پرندگانش به زمزمه بیدارم می کنند . دستم را بگیر تا به نیمکت کودکی برگردیم به شادمانی بی عمق که هر روزه مرا غرق می کرد .    شمس لنگرودی کتاب رقص با گذرنامه جعلی   انتشارات نگاه @taranom_ordibehesht

بعد از آنکه چمدانش را بست و رفت در کمدش دفترچهُ خاطراتش را می بینم سفید مثل برف و رد قطرات خون که نشانه پنجهٔ گرگ های تنهایی است . پس گرگ ها در قلبت کمین کرده بودند پس در تنهایی در سکوت گریسته بودی . چرا ترکم کردی وقتی که هنوز به تنهایی خود خو نگرفته بودی . شمس لنگرودی کتاب رقص با گذرنامه جعلی   انتشارات نگاه @taranom_ordibehesht

تصویر از: طناز پروان و فرهاد جاوید

شب در تاریکی نشسته انگشت های پای سیاهش را لمس می کند اگر این نامش تنهایی نیست چه نامی دارد. وقتی تو نباشی اول تنهایی است بعد عبور سرد لزجی که از بردن نامش می ترسم اگر این نامش نیستی نیست چه نامی دارد . می خواهم برگردی بر تخت کوچکی در سایهٔ یاد ها بنشینیم و به یاد بیاوریم جهان زیباتر بود از آن پیشتر که کوید سفید زیر زبان مان بنشیند و ما از بوسیدن هم بترسیم .    شمس لنگرودی  از کتاب "رقص با گذرنامه جعلی "   انتشارات نگاه @taranom_ordibehesht

در تلاطم وقتم که بی تو می گذرد کجایی کجایی که مار زمان زخمش را پیش از آنکه نمایان شود در فراق تو در خونم فرو برده است و من بیهوش مثل اسباب بازی خسته ئی در پستوی سیاهی صبر کرده ام. کجایی که نام تو را هیچکس نمی داند، کسی نشنیده است و عذاب خدا به سوی کسی که حروف نام تو را جزء سی و دو حرف الفبا بداند.   شمس لنگرودی   از کتاب "قطار سفید"   انتشارات نگاه @taranom_ordibehesht

گل هایی که بر مزار شما می گذاریم هر روز صبح طراوت شان را باز می یابند دست یکدیگر را می گیرند و با صدایی که شنیده نمی شود آواز می خوانند . نمی گذارند گل ها که شما تنها بمانید وقتی که تمام مسیر ها به سوی شما بسته است و از  دلتنگی،  دل کوچک تان دارد آب می شود محمد شمس لنگرودی از کتاب رقص با گذرنامه جعلی انتشارات نگاه @taranom_ordibehesht

#تحلیل فرم ارگانیک در تک غزل شمس لنگرودی .جنون ، خرد ، سوررئالیسم زمین تخته سنگی است پوکیده یکسر زمان چون حبابی است بی روزن و در خیابان پر از مردمی خالی و مات درختان پراز مرغ بی بال و بی پر پراز فضله سیگارها جای توتون پر از تشنگی چشمه از ابر پر پر در آفاق ، خورشید چون مار چنبر نشسته است ناظر به ما در برابر چراغی که نامش شبی زندگی بود زغالی است خیسیده در خون سنگر بیا کافه با من ببین چهره ها را چه سردند در دود سیگار آخر بیا زیر و رو کن زمان را که دیگر نداریم فرصت که عمر است بر در فرم ارگانیگ بر اساس نظریه اندام وار شعر به پیوستگی همه اجزای جزئی شعر با کل ساختار شعر  گفته می شود . فرم ارگانیک در برابر فرم مکانیکی غزل که محور افقی و پیوستگی اجزای دو مصرع  شعر است قرار می گیرد.تنها غزل شمس لنگرودی  در کتاب «رقص با گذرنامه جعلی » با رکن عروضی کامل بحر متقارب آمده  که وزن شعر حماسی یا همان  وزن  شاهنامه فردوسی است . چرا شمس لنگرودی،  وزن پرتحرک  حماسی را برای توصیف جهان با لحن اعتراضی انتخاب کرده است؟ باید به ساختار کل شعر دقت کرد که آیا هماهنگی محور افقی و عمودی تصاویر به وحدت تاثیر عاطفی منجر می شود یانه . به نظر می آید با توجه به ایستایی تصاویر در قلمرو وزن پر تحرک حماسی، مخاطب را درگیر تناقض ساختار جهان می کند.بخش اول تصاویر او بر اساس منطق مکالمه، فضای یاس و انفعال و بیهودگی زندگی را تصویر می کند . مردمی را که از مردمی بودن خالی شده اند و دچار گمشدگی هویت و معنای زندگی هستند .فضله ی سیگار در چشمه ای که از ابر ، پرپر شده، تناقضی  است که با یک استعاره مفهومی، موقعیت اضطراب آور جامعه را نشان می دهد که دچار خودتخریبی زیستی شده اند.خورشیدی که به شکل  مار چنبر زده است به فضای بسته و کنترل شده ای اشاره دارد که طراوت زندگی و آزادی نشاط را از انسان ستانده است. قافیه سنگر خونی که از زندگی در آن ریخته شده است می تواند به فضای جنگی و عواقب آن در جامعه  و جهان اشاره داشته باشد زغال خیسیده نمی تواند زندگی را گرم کند چون حتی قادر به گرم کردن خود نیست .کافه نیز بخشی از زندگی شهری است که انفعال وگرفتگی شریان های زندگی را در ریه های انسان  نشان می دهدکه به سردی گراییده است ودربیت آخر ، امید به تغییر این وضعیت اضطراب آور جهان و جامعه دارد مثل حافظ : بیا تا گل برافشانیم و می در ساغر اندازیم فلک را سقف بشکافیم و طرحی نو در اندازیم    شمس در همین تک غزل  نشان داده است  اگر شعر آنگونه که با فضا ولحن ومحتوایش به ذهن شاعر خطور می کندیعنی مبتنی بر تجربه شخصی یا زیستی شاعر باشد  براساس نظریه نیما یوشیج ، وزن طبیعی خودرا پیدا خواهد کرد مهم ورزیده بودن ذهن شاعر و ورزدادن کلماتی است که در دو محور هم نشینی و جانشینی قرار می گیرند.منطق نحوی حاکم بر این غزل ، تکرار نحوی وموازنه است  با تکرار جایگاه نحوی کلمات در دو مصرع ، نوعی موازنه نحوی ایجاد کرده است که زیبایی موسیقایی آن قابل توجه است. زمین تخته سنگی است پوکیده یکسر زمان چون حبابی است بی روزن و در تکرار جایگاه نحوی نهاد+مسند+فعل +صفت+قید درمصرع اول و در مصرع دوم ساخت نحوی اسنادی را با همان شکل تکرار کرده است که بر زیبایی سخن او افزوده است. لحن اعتراضی شاعر با وزن حماسی که دواستعاره مفهومی مرکزثقل این غزل است بر زیبایی غزل افزوده است  استعاره مفهومی ای «زندگی ، درخت است »و استعاره مفهومی  «زندگی ، نوراست» در متن غزل تنیده شده  که تصاویر سورئالیستی کل غزل ، درتقابل با آن مفهوم مرکزی ذهن شاعراست.در نخستین  بیت غزل که زمین ، سنگ پوکیده تصویری شده یعنی درختی  که از رویش باز ایستاده وپوکیده است  تحلیل ساختار ارگانیک غزل افزون بر فضاسازی که در کل غزل ایجاد شده و حرکت پنهان تجربه عاطفی شاعر را تا پایان غزل نشان می دهد به پیوستگی عناصر جزئی شعر نیز دلالت می کند. توانایی شاعر در سرودن غزل با همین یک شعر قابل ردیابی است اگر چه دنیای ذهنی و افق فکری او در قالب های کلاسیک نمی گنجد چون شعر او در پی آزادی و رهایی انسان است و ساختار گریز شاعر ساختارگرای معاصر است به همین دلیل تراوشات شاعرانه شمس لنگرودی را زیبایی جنون در کمند عقل نامگذاری می کنم که محصول مطالعات تحلیلی من بر همه آثار شمس لنگرودی را در نشر مروارید به چاپ سپرده ام که موضوع رساله دکتری من در دانشگاه مازندران بود اکنون  با نام جنون ، خرد ، سوررئالیسم که شناختی از شعر شمس لنگرودی نام نهایی یافته است دکتر رحمان کاظمی ۲۹اسفند ۱۴۰۳ @taranom_ordibehesht

زمین تخته سنگی است پوکیده یکسر زمان چون حبابی است بی روزن و در خیابان پُر از مردمی خالی و مات درختان پر از مرغ بی بال و بی پر پر از فضله سیگارها جای توتون پر از تشنگی چشمه از ابر پرپر در آفاق خورشید چون مار چنبر نشسته است ناظر به ما در برابر چراغی که نامش شبی زندگی بود زغالی است خیسیده در خون سنگر بیا کافه با من ببین چهره ها را چه سردند در دود سیگار آخر بیا زیر و رو کن زمان را که دیگر نداریم فرصت که عمر است بر در محمد شمس لنگرودی از کتاب رقص با گذرنامه جعلی   نشر نگاه @taranom_ordibehesht

امضا کتاب در کتابفروشی محام اهواز. شنبه ساعت ۵ عصر