FactNameh | فکت‌نامه

🎙 آب سرد و کبد چرب 🔹در قسمت ۲۴۵ پادکست هفتگی فکت‌نامه، ابتدا درباره ویدیوهای پربازدیدی صحبت می‌کنیم که نشان می‌داد ذرات آلودگیِ هوای تهران، به آهنربا جذب می‌شوند. در این قسمت درباره این مساله توضیح می‌دهیم. 🔹در ادامه به سراغ ادعاهایی می‌رویم که درباره رزومه و سوابق علمی و اجرایی شبنم دلفان مطرح شده بود و توضیح داده‌ایم که چرا غیرمستند و اغراق‌شده است. 🔹تغییر وضعیت سهمیه‌بندی و نرخ‌گذاری بنزین، قطعی برق در دوره رئیسی و تفاوت خط فقر در سال‌های اخیر، سوژه‌های اقتصادی این اپیزود هستند. 🔹همچنین درباره امتیاز و رتبه ایران در رده‌بندی شاخص ادراک فساد و مقایسه آن با کشورهای منطقه، توضیح داده‌ایم. 🔹ادعای تاثیر آب سرد در ایجاد کبد چرب و ضررهای ادعایی ماهی تن، شیر گاو و قهوه، سوژه‌های حوزه سلامت در این قسمت محسوب می‌شوند. 🔹در پایان این قسمت هم سه فکت‌چک کوتاه را مرور می‌کنیم. 🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید. 📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران. 👈 در کست‌باکس بشنوید 👈 در اپل پادکست بشنوید 👈 در اسپاتیفای بشنوید 00:01:03 مقدمه 00:03:39 از ذرات آهن در هوای تهران چه می‌دانیم؟ 00:08:01 بررسی ادعاهای اغراق‌شده درباره مرتبه علمی شبنم دلفان 00:16:08 تغییرات حجم و نرخ بنزین سهمیه‌ای در مصوبه جدید دولت 00:21:01 اینکه برق در دولت رئیس قطع‌نشده، گمراه‌کننده است 00:23:24 مقایسه گمراه‌کننده از وضع فقر در دولت‌های روحانی و رئیسی 00:26:35 جایگاه ایران در منطقه از نظر شاخص ادراک فساد 00:30:18 نوشیدن آب سرد عامل ایجاد کبد چرب نیست 00:33:58 ادعای نادرست درباره ضررهای ماهی تن، شیر گاو و قهوه 00:37:29 ویدیوی قدیمی یونس فیضی ربطی به آتش‌سوزی «الیت» ندارد 00:39:04 خبر جعلی درباره کمک کانادا و روسیه به بارورسازی ابرها در ایران 00:41:03 ادعای توقف پروژه پل خلیج فارس به‌خاطر دخالت کشورهای عربی 00:42:49 کامنت‌ها 🌐 @Factnameh

🎥 فلوراید خنگ می‌کند؟ 🔹کاهش هوش، مرگ سلول‌های مغزی، سرطان و کنترل ذهن، از جمله عوارضی است که مروجان تئوری توطئه و شبه‌علم به فلوراید نسبت می‌دهند. 🔹سازمان‌های معتبر حوزه سلامت تاکید می‌کنند که میزان مناسب فلوراید در آب آشامیدنی باعث کمتر شدن پوسیدگی دندان می‌شود. 🔹هرچند مصرف بیش از حد فلوراید می‌تواند عوارضی داشته باشد، اما ادعاهای ترسناکی که مطرح می‌شود، با مطالعات علمی همخوانی ندارد و نادرست است. 🔹ویدیوهای کوتاه درستی‌سنجی را در کانال یوتیوب فکت‌نامه ببینید: https://www.youtube.com/@FactNameh/shorts 👈 مقاله مرتبط را در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

📝 از خط سفید تا لوکیشن‌گیت؛ درباره قابلیت جدید اکس چه می‌دانیم؟ 🔹روز اول آذر ۱۴۰۴، شبکه اجتماعی X (توییتر سابق) قابلیت «درباره این حساب کاربری» را معرفی کرد تا اطلاعاتی درباره کشور یا منطقه فعالیت، تغییر نام کاربری و نحوه اتصال کاربران ارائه دهد. 🔹هدف این قابلیت شفاف‌سازی منشاء حساب‌ها، مقابله با انتشار اطلاعات غلط و فعالیت‌های هماهنگ‌شده غیرواقعی و کمک به تشخیص هویت واقعی کاربران است. 🔹اطلاعات محل کار کاربران به صورت تخمینی بر اساس IP، داده‌های شبکه، اپلیکیشن و احتمالا موقعیت دستگاه تعیین می‌شود و بطور صد درصد دقیق نیست. 🔹کشور محل حضور کاربر (Account based in) نشان می‌دهد آیا حساب متعلق به یک فرد واقعی از همان جامعه است یا یک بازیگر خارجی در عملیات نفوذ سایبری. 🔹سیستم مکان‌یابی چندلایه X شامل شناسایی VPN، پراکسی، تونل‌های Mask و بررسی الگوهای اتصال است و در صورت استفاده از این ابزارها، هشدار نمایش داده می‌شود. 🔹کاربران ایرانی، بسته به ابزار اتصال، به چند دسته تقسیم می‌شوند: بدون فیلتر (خط سفید) که ایران یا تغییر منطقه غرب آسیا را نشان می‌دهد، یا با VPN و ابزار دور زدن فیلترینگ که کشورهای دیگر را نشان می‌دهد. 🔹«اینترنت طبقاتی» با دسترسی ویژه به توییتر شامل گروه‌های مختلفی می‌شود که با فیلترینگ کمتر یا بدون VPN به شبکه متصل می‌شوند؛ خبرنگاران و برخی فعالان سیاسی از جمله این گروه‌ها هستند اما همه الزاما از سیم‌کارت موبایل دسترسی ندارند و ممکن است از محل کار یا روش دیگری، بدون فیلتر متصل باشند. 🔹دقت این قابلیت به مرور در حال بهبود است، اما همچنان داده‌ها تقریبی هستند و نمی‌توان بر اساس آن به صورت قطعی محل واقعی یا وضعیت اتصال کاربران را تشخیص داد. 🔹فکت‌نامه پیش‌تر در چند مقاله روش‌های مختلف «اینترنت طبقاتی» در ایران را بررسی کرده است. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

❌ ادعای نادرست عدم امکان اخذ دکترا در رشته‌های راداری، بدون امضای یک ایرانی 🔹در شبکه‌های اجتماعی ادعا شده که اخذ مدرک دکترا در رشته‌های راداری، بدون امضای یک شخصیت ایرانی به نام کمال سرابندی، غیرممکن است. 🔹این ادعا می‌گوید کمال سرابندی طراح اولین پهپاد رادارگریز دنیا و «دارنده ۱۸ مدرک دکترا و ۳ پروفسورا» است. 🔹بر اساس این ادعا، سرابندی مشاور ارشد ناسا و مدیر بزرگ‌ترین آزمایشگاه راداری جهان است و امضایش پای مهم‌ترین پروژه‌های نظامی دنیاست. 🔹این ادعاها نادرست و به شدت اغراق‌شده است. 🔹کمال سرابندی یک استاد ایرانی-آمریکایی در حوزه الکترومغناطیس کاربردی و رادار ریموت سنسینگ است. 🔹او جوایز مختلفی در حوزه الکترومغناطیس کسب کرده است. 🔹آقای سرابندی دو فوق‌لیسانس و یک دکترا دارد و مدتی مدیریت لابراتوار راداری دانشگاه میشیگان را به عهده داشت. 🔹با وجود این، منوط کردن اخذ دکترا به امضای یک شخص در یک رشته خاص در هیچ جای دنیا مرسوم نیست. 🔹رادلب یا لابراتوار راداری دانشگاه میشیگان، بزرگ‌ترین آزمایشگاه راداری جهان نیست. 🔹اطلاعات پهپادهای رادارگریز معمولا محرمانه هستند و اسم آقای سرابندی در جریان ساخت هیچ پهپادی دیده نمی‌شود. 🔹اولین پهپاد رادارگریز شناخته‌شده، زمانی ساخته شده که آقای سرابندی چهار ساله بود. 🔹بنابراین، با تاکید بر اینکه کمال سرابندی یک چهره مهم و شناخته‌شده در حوزه خود محسوب می‌شود، فکت‌نامه به ادعاهای شبکه‌های اجتماعی که به او نسبت داده شده، نشان «نادرست» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

❌ ادعای نادرست منتسب به ایلان ماسک درباره درآمد ۵۰۰ هزار دلاری فارغ‌التحصیلان کامپیوتر تا پنج سال آینده 🔹ادعایی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که به نقل از ایلان ماسک می‌گوید «تا پنج‌ سال آینده درآمد سالانه بچه‌های کامپیوتر به صدها هزار دلار خواهد رسید.» 🔹این اظهارات تنها در فضای مجازی فارسی‌زبان به ایلان ماسک نسبت داده می‌شود و هیچ جای دیگری منتشر نشده است. 🔹ایلان ماسک در صحبت‌های اخیرش در اجلاس انجمن سرمایه‌‌گذاری آمریکا و عربستان گفته احتمالا پول در ۱۰ تا ۲۰ سال آینده ارزشش را از دست خواهد داد و کار، اختیاری خواهد شد. 🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا که به ایلان ماسک نسبت داده شده نشان «نادرست» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

🎙 آب سرد و کبد چرب 🔹در قسمت ۲۴۵ پادکست هفتگی فکت‌نامه، ابتدا درباره ویدیوهای پربازدیدی صحبت می‌کنیم که نشان می‌داد ذرات آلودگیِ هوای تهران، به آهنربا جذب می‌شوند. در این قسمت درباره این مساله توضیح می‌دهیم. 🔹در ادامه به سراغ ادعاهایی می‌رویم که درباره رزومه و سوابق علمی و اجرایی شبنم دلفان مطرح شده بود و توضیح داده‌ایم که چرا غیرمستند و اغراق‌شده است. 🔹تغییر وضعیت سهمیه‌بندی و نرخ‌گذاری بنزین، قطعی برق در دوره رئیسی و تفاوت خط فقر در سال‌های اخیر، سوژه‌های اقتصادی این اپیزود هستند. 🔹همچنین درباره امتیاز و رتبه ایران در رده‌بندی شاخص ادراک فساد و مقایسه آن با کشورهای منطقه، توضیح داده‌ایم. 🔹ادعای تاثیر آب سرد در ایجاد کبد چرب و ضررهای ادعایی ماهی تن، شیر گاو و قهوه، سوژه‌های حوزه سلامت در این قسمت محسوب می‌شوند. 🔹در پایان این قسمت هم سه فکت‌چک کوتاه را مرور می‌کنیم. 🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید. 📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران. 👈 در کست‌باکس بشنوید 👈 در اپل پادکست بشنوید 👈 در اسپاتیفای بشنوید 🌐 @Factnameh

❌ ادعای نادرست درباره اختراع جوان ایرانی برای تولید مصالح ساختمانی از زباله 🔹ویدیوهایی در اینستاگرام ادعا می‌کنند که جوانی ایرانی به نام «سجاد حبیبی» برای اولین‌بار در جهان، روند تبدیل پسماندهای شهری به مصالح ساختمانی را «اختراع» کرده است. 🔹این ادعا نادرست است و ایده تولید مصالح از پسماند برای اولین‌بار نیست که طراحی و اجرا می‌شود. 🔹تبدیل پسماندهای شهری به مصالح ساختمانی در جهان سابقه علمی و عملی دارد و سال‌هاست که در بریتانیا، تایوان و کشورهای دیگری اجرا می‌شود. 🔹در ایران هم پیش از آقای حبیبی، افرادی در این حوزه کار علمی و پژوهشی کرده‌اند. 🔹در مورد چند و چون و ابعاد کار سجاد حبیبی به جز چند گزارش تلویزیون محلی قدیمی، منبع دیگری در دست نیست و هیچ فعالیت تحقیقاتی یا مقاله منتشرشده‌ای با نام او وجود ندارد که بتواند به عنوان شواهد آکادمیک مورد استناد قرار بگیرد. 🔹گزارش‌های قدیمی صداوسیما می‌گویند سجاد حبیبی در سال ۱۳۹۸ ایده تولید مصالح ساختمانی از پسماندهای شهری را به شهرداری چابکسر ارائه کرد. اغلب بخش‌های ویدیوهای اینستاگرامی اخیر، از همان گزارش‌های قدیمی برداشته شده‌اند. 🔹با وجود ادعاهای مطرح‌شده درباره «گسترش کار» و «تاسیس کارخانه»، اما از سال ۱۳۹۹ به بعد هیچ ردی از شرکت او یعنی «سمام‌گستر دم‌کش» و فعالیت‌های مرتبط با این ایده در رسانه‌ها یا سامانه‌های پژوهشی و صنعتی پیدا نشد و به نظر می‌رسد آن کار که محدود به یک کارگاه بود، متوقف شده است. 🔹همچنین سجاد حبیبی در ایران اختراعی ثبت نکرده است. 🔹با این توضیحات فکت‌نامه به این ادعاهای شبکه‌های اجتماعی نشان «نادرست» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

✅ جایگاه ایران در منطقه از نظر شاخص ادراک فساد 🔹در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی تصویری از یک نمودار منتشر شده که وضعیت فساد در ایران را با کشورهای منطقه مقایسه می‌کند. 🔹در این نمودار، فساد در کشورهای لبنان، یمن و سوریه بیشتر از ایران است، اما کشورهای امارت متحده عربی، عربستان سعودی، ترکیه، عراق، مصر و عمان وضعیتی بهتر از ایران دارند. 🔹اطلاعات این نمودار درست است و با گزارش سالانه «شاخص ادراک فساد» سازمان شفافیت بین‌الملل همخوانی دارد. 🔹شاخص ادراک فساد (CPI) پرکاربردترین رتبه‌بندی جهانی فساد است که میزان فساد در بخش دولتی را بر اساس نظر کارشناسان و فعالان اقتصادی اندازه‌گیری می‌کند. 🔹در گزارش سال ۲۰۲۴ سازمان شفافیت بین‌الملل، ایران با کسب امتیاز ۲۳ از ۱۰۰ (هرچه امتیاز بالاتر باشد، فساد کمتری درک شده است)، در رتبه ۱۵۱ از میان ۱۸۰ کشور قرار گرفت. 🔹بنابراین فکت‌نامه به این نمودار نشان «درست» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

🎙 هزارداستان بودجه؛ قسمت بیست و دوم - «نهضت هدایت نقدینگی» 🔹احتمالا بارها عبارت «هدایت نقدینگی» را شنیده‌اید. یکی از مصادیق این عبارت، «تسهیلات تکلیفی» و «وام‌های زورکی» است که هر سال در بودجه تعیین می‌شود. 🔹اما معنی این عبارت چیست؟ «هدایت نقدینگی» چه هزینه‌ای برای اقتصاد ایران و بودجه به همراه دارد؟ 🔹در قسمت بیست و دوم پادکست هزارداستان بودجه درباره این سوال‌ و سوالات دیگری صحبت کرده‌ایم. 🔹این پادکست، کار مشترک فکت‌نامه و رادیو فردا، یک هفته قبل در رادیو فردا و حساب کاربری هزارداستان بودجه منتشر شد و حالا در اکانت‌های فکت‌نامه نیز در دسترس است. 👈 در کست‌باکس بشنوید 👈 در سایت رادیو فردا بشنوید 🌐 @Factnameh

🔹 تغییرات حجم و نرخ بنزین سهمیه‌ای در مصوبه جدید دولت 🔹پس از اعلام خبر تعیین نرخ سوم بنزین، فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت گفت: «حجم و نرخ سهمیه‌های اول (۱۵۰۰ تومانی) و دوم (۳۰۰۰ تومانی) بنزین تغییر نخواهد کرد.» 🔹این ادعا نادرست است. دولت از نیمه آذر بنزین جدیدی به نام «نرخ سوم» را اضافه می‌کند که لیتری ۵۰۰۰ تومان است، اما در واقع سهمیه برخی خودروها نیز حذف می‌شود. 🔹طبق مصوبه جدید، سهمیه بنزین ۱۵۰۰ و ۳۰۰۰ تومانی برای خودروهای مناطق آزاد، خودروهای خارجی وارداتی و کسانی که چند خودرو دارند، حذف خواهد شد؛ یعنی این افراد دیگر بنزین ارزان نمی‌گیرند. 🔹این خودروها تا قبل از این، ماهی ۱۶۰ لیتر بنزین با نرخ‌های ۱۵۰۰ و ۳۰۰۰ تومان می‌زدند، اما با حذف سهمیه‌ها هزینه ماهانه بنزین آنها تقریبا دو برابر می‌شود. 🔹بر اساس گفته‌های خود دولت، برای حدود ۲۰ درصد از مردم، سهمیه‌ ۶۰ و ۱۰۰ لیتری‌ کافی نیست. بنابراین میانگین قیمت بنزین برای این افراد هم بیشتر می‌شود. 🔹ضمن اینکه سهمیه «خودروهای نو شماره» هم حذف و سهمیه خودروهای دوگانه‌سوز نیز کم خواهد شد. 🔹بنابراین فکت‌نامه به ادعای تغییر نکردن حجم و نرخ سهیمه‌های اول و دوم بنزین، که از سوی سخنگوی دولت مطرح شده، نشان «نادرست» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

🎥 عسل و خربزه در دهان مکن؟ 🔹مدتی قبل در برنامه تلویزیونی انارستان در شبکه افق، ادعا شد که خوردن همزمان خربزه و عسل، مرگبار است. 🔹هیچ اخطار، مطالعه یا تحقیقی درباره مضر یا مرگبار بودن ترکیب خربزه و عسل وجود ندارد. 🔹هیچ واکنش شیمیایی شناخته‌شده‌ای بین خربزه و عسل وجود ندارد که باعث تشکیل ماده سخت یا مضر در معده شود. 🔹متخصصان گوارش نیز این ادعا را رد کرده‌اند. 🔹ویدیوهای کوتاه درستی‌سنجی را در کانال یوتیوب فکت‌نامه ببینید: https://www.youtube.com/@FactNameh/shorts 👈 مقاله مرتبط را در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

❌ مقایسه گمراه‌کننده روزنامه چارسوق از وضع فقر در دولت‌های روحانی و رئیسی 🔹روزنامه چارسوق می‌گوید طبق آمارهای بانک جهانی، جمعیت فقرا در ایران در دولت ابراهیم رئیسی ۱۰ میلیون نفر کاهش یافت، در حالی که در زمان حسن روحانی جمعیت فقر ۱۳ میلیون نفر زیاد شده بود. 🔹این ادعا بر اساس آمارهای دستچین‌شده است و تصویری ناقص و گمراه‌کننده از واقعیت ترسیم می‌کند. 🔹اول، سال شروع به کار دولت‌ها طوری انتخاب شده‌اند که به نظر برسد اختلاف جمعیت فقرا در فاصله شروع و پایان فعالیت دولت‌ها خیلی متفاوت از یکدیگر است. 🔹دوم، طول دوران فعالیت دولت‌های روحانی و رئیسی یکسان نیست و عملا مقایسه دو دولت بدین شکل، درست و منطقی نیست. 🔹سوم، مبنای بانک جهانی برای سنجش فقر در این گزارش، درآمد روزانه ۸/۳ دلار با احتساب برابری قدرت خرید است. این شاخص برای داشتن تصویر کلی فقر در کشورها و مقایسه آنها با یکدیگر کاربرد دارد، اما لزوما در همه کشورها دقیق نیست. 🔹در مورد ایران مطالعات معتبری وجود دارد که نشان می‌دهد وضعیت فقر در زمان ابراهیم رئیسی نیز مانند سال‌های پایانی دولت روحانی است و تفاوت خاصی ندارد. 🔹بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس بین سال‌های ۹۰ تا ۹۶ حدود ۲۰ درصد جمعیت ایران زیر خط فقر قرار داشتند. این نسبت در سال‌ ۹۸ به بالای ۳۰ درصد رسید و از آن موقع در همین حدود باقی مانده است. 🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا نشان «گمراه‌کننده» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

🔹 بررسی ادعاهای اغراق‌شده درباره مرتبه علمی شبنم دلفان 🔹این روزها و همزمان با انتشار اخبار بحران‌های محیط زیستی در ایران، ویدیوهایی از «شبنم دلفان» به صورت گسترده دست‌به‌دست می‌شود؛ از جمله در حساب‌های چهره‌های سیاسی چون مصطفی تاجزاده و مهدی نصیری. 🔹شبنم دلفان در شبکه‌های اجتماعی با عناوینی چون «عضو مشاور ارشد سازمان ملل»، «سفیر جهانی صلح زنان»، «رئیس اندیشکده اوراسیا» و «یکی از ۳۲ زن تاثیرگذار جهان در ۲۰۲۵» معرفی می‌شود. 🔹بر اساس آنچه در گزارش‌های رسمی و دانشگاهی قابل دسترسی است، شناسه آکادمیک شبنم دلفان، مربوط به حوزه محیط زیست و مدیریت منابع آب است؛ دکترا از دانشگاه پلیموث انگلستان در زمینه مدیریت کربن و کاربرد GIS در سناریوپردازی حوضه‌های آبریز. 🔹برخی منابع فارسی‌زبان او را به عنوان مدرس دانشگاه‌های انگلستان معرفی کرده‌اند، ولی ما مدرکی مبنی بر عضویت او به عنوان عضو هیات علمی دائم در دانشگاه‌های کرانفیلد، توئنته، میدل‌سکس یا پلیموث پیدا نکردیم. پرسش‌هایمان از خانم دلفان هم تا این لحظه بی‌پاسخ مانده است. 🔹همچنین، مدرکی از انتصاب رسمی او به عنوان «مشاور ارشد سازمان ملل» یا عضویت در کمیته‌های UNEP و ECOSOC وجود ندارد. 🔹استفاده از نام سازمان ملل، ممکن است این گمراهی را به وجود آورد که او به صورت رسمی در سازمان ملل، مسئولیتی را بر عهده دارد. 🔹همین مساله درباره ادعای رئیس اندیشکده اوراسیا هم وجود دارد؛ موسسه‌ای که وبسایت رسمی ندارد و نشانه‌ای هم وجود ندارد که اندیشکده‌ای معتبر یا تاثیرگذار در زمینه محیط زیست باشد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

❌ خبر جعلی درباره کمک کانادا و روسیه به بارورسازی ابرها در ایران 🔹برخی حساب‌های کاربری در شبکه‌های اجتماعی پست‌هایی را با این عنوان منتشر کرده‌اند: «کمک کانادا و روسیه به ایران در بارورسازی ابرها / منتظر نتایج در آذر باشید.» 🔹در حال حاضر چنین کمکی وجود ندارد و این خبر، نادرست است. 🔹تاریخچه بارورسازی ابر در ایران به سال ۱۳۴۶ برمی‌گردد و این پروژه در مقاطع مختلف با همکاری محدود کانادا و روسیه انجام شده، اما بعد از انقلاب همکاری کانادا قطع شده است. 🔹ایران در دهه‌های گذشته بارها این طرح را در استان‌های مختلف اجرا کرده و به‌تازگی نیز ده‌ها پرواز و عملیات زمینی برای بارورسازی انجام شده است. 🔹شواهد علمی نشان می‌دهد اثر بارورسازی ابرها بر افزایش بارش بسیار محدود، نامطمئن و وابسته به شرایط جوی است و نمی‌تواند راه‌حل خشکسالی در مقیاس ملی باشد. 🔹در ایران هم درباره کارآمدی این روش اختلاف نظر جدی وجود دارد و با وجود اظهارات وزیر نیرو درباره افزایش ۵ تا ۱۵ درصدی بارش، کارشناسان می‌گویند که بارورسازی فقط ممکن است در مقیاس‌های بسیار محدود اثر داشته باشد. 🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعای شبکه‌های اجتماعی نشان «نادرست» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

🎙 کم‌آبی و کمتریل 🔹در ابتدای قسمت ۲۴۴ پادکست هفتگی فکت‌نامه چند موضوع مرتبط با بحران آب را مرور کردیم؛ از جمله ادعای شبکه‌های اجتماعی درباره دانشمند ایرانی که مشکل بی‌آبی دنیا را حل کرده، حرف‌های نادرست کارشناس شبکه افق صداوسیما و ادعای زیر آب رفتن استانبول. 🔹ادعاهای شاخ‌دار مربوط به تئوری توطئه کمتریل در روزهای اخیر بارها تکرار شده که در این قسمت به آن نیز پرداخته‌ایم. 🔹سه ادعا در مورد جایگاه اقتصادی ایران، تعداد یارانه‌بگیران و وضعیت قیمت نان در دولت ابراهیم رئیسی، سوژه‌های اقتصادی این قسمت هستند. 🔹ادعاها درباره درمان افسردگی، شست‌وشوی موی سر با پودر لباسشویی و دو ادعای مرتبط با بارداری و قرص‌های ضدبارداری، سوژه‌های حوزه سلامت این اپیزودند. 🔹در پایان سه فکت‌چک کوتاه را مرور کردیم؛ نقل‌قولی از پدر روح‌الله عجمیان، فرش‌های اهدایی منتسب به خانواده انصاری (مالک بانک آینده) و دختر نوجوانی که گفته می‌شود در سال ۲۰۰۹ صدها هزار بیت‌کوین داشت. 🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید. 📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران. 👈 در کست‌باکس بشنوید 👈 در اپل پادکست بشنوید 👈 در اسپاتیفای بشنوید 00:01:00 مقدمه 00:05:16 ادعای نادرست نجات دنیا از خشکسالی به دست یک دانشمند ایرانی 00:11:58 خشکسالی امسال به‌خاطر تعمد وزارت نیرو در بارور نکردن ابرها نیست 00:17:14 ادعای نادرست درباره زیر آب رفتن و محو شدن استانبول 00:19:01 کِمتریل یک تئوری توطئه قدیمی است 00:23:49 سقوط جایگاه اقتصادی ایران در منطقه در دو دهه اخیر 00:25:17 جمعیت یارانه‌بگیران امسال حدود ۷۵ میلیون نفر است نه ۸۱ میلیون 00:26:29 ادعای نادرست ثابت‌ماندن قیمت نان در دولت ابراهیم رئیسی 00:28:19 ادعای نادرست درمان افسردگی با «شناخت خود»، به‌جای دارو 00:32:49 شست‌وشوی سر با «تاید» مو را پرپشت نمی‌کند 00:36:26 ادعای نادرست درباره بارداری پس از ۳۵ سالگی 00:39:41 قرص‌های ال‌دی باعث مسمومیت نمی‌شود 00:42:27 ادعای شاخ‌دار منتسب به پدر روح‌الله عجمیان درباره قبر فرزندش 00:43:46 سیستانی دستور جمع‌آوری فرش‌های خانواده انصاری را نداد 00:45:20 ویدیوی ساختگی از نوجوانی که سال ۲۰۰۹ نهصد هزار بیت‌کوین داشت 00:47:20 کامنت‌ها 🌐 @Factnameh

🔹 نوشیدن آب سرد عامل ایجاد کبد چرب نیست 🔹کارشناس برنامه‌ انارستان شبکه افق مدعی شده که نوشیدن آب سرد به شدت باعث کبد چرب می‌شود؛ به این دلیل که به گفته او با نوشیدن آب سرد، غذا هضم‌نشده وارد کبد می‌شود و کبد آن را به صورت چربی ذخیره می‌کند. 🔹این ادعا با علم پزشکی روز مطابقت ندارد و فاقد پایه علمی است. 🔹تجمع چربی در کبد به دمای آب مصرفی بستگی ندارد، بلکه از اسیدهای چرب است. 🔹تحقیقات متعددی نشان داده‌اند که مصرف زیاد شکر، رژیم‌های پرچرب، چاقی و مقاومت انسولین، با ایجاد کبد چرب غیرالکلی ارتباط قوی دارند. 🔹نوشیدن زیاد و مزمن الکل هم عامل ایجاد کبد چرب الکلی است. 🔹«مؤسسه ملی دیابت و بیماری‌های گوارشی و کلیوی» (NIDDK) نوشیدن آب سرد را در فهرست علل بیماری کبد چرب غیرالکلی قرار نمی‌دهد. 🔹هیچ پژوهش یا مقاله علمی معتبری تأیید نمی‌کند که نوشیدن آب سرد باعث اختلال در هضم یا بد هضم شدن غذا می‌شود. 🔹با این توضیحات فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

❌ این ادعا که برق در دولت رئیس قطع‌نشده، گمراه‌کننده است 🔹در شبکه‌های اجتماعی گفته می‌شود «در زمان دولت ابراهیم رئیسی برق قطع نمی‌شد». 🔹این‌طور نیست. در زمان رئیسی نیز بحران ناترازی برق به صورت جدی وجود داشت و برق قطع می‌شد، اما بار قطعی برق روی صنایع و کشاورزی بود. 🔹سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی، عدم‌النفع ناشی از قطع برق را طی سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲، حدود ۲۰ هزار میلیارد تومان و کاهش ارزش تولیدات صنعتی را ۲۹۴ هزار میلیارد تومان برآورد کرده است. 🔹همچنین نمایندگان مجلس بارها وزرای دولت را برای پاسخگویی در مورد قطع برق چاه‌های کشاورزی و خسارت کشاورزان به مجلس احضار کردند. 🔹با این اوصاف فکت‌نامه به این ادعا که «در دولت ابراهیم رئیسی برق قطع نمی‌شد» نشان «گمراه‌کننده» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

🎙 کم‌آبی و کمتریل 🔹در ابتدای قسمت ۲۴۴ پادکست هفتگی فکت‌نامه چند موضوع مرتبط با بحران آب را مرور کردیم؛ از جمله ادعای شبکه‌های اجتماعی درباره دانشمند ایرانی که مشکل بی‌آبی دنیا را حل کرده، حرف‌های نادرست کارشناس شبکه افق صداوسیما و ادعای زیر آب رفتن استانبول. 🔹ادعاهای شاخ‌دار مربوط به تئوری توطئه کمتریل در روزهای اخیر بارها تکرار شده که در این قسمت به آن نیز پرداخته‌ایم. 🔹سه ادعا در مورد جایگاه اقتصادی ایران، تعداد یارانه‌بگیران و وضعیت قیمت نان در دولت ابراهیم رئیسی، سوژه‌های اقتصادی این قسمت هستند. 🔹ادعاها درباره درمان افسردگی، شست‌وشوی موی سر با پودر لباسشویی و دو ادعای مرتبط با بارداری و قرص‌های ضدبارداری، سوژه‌های حوزه سلامت این اپیزودند. 🔹در پایان سه فکت‌چک کوتاه را مرور کردیم؛ نقل‌قولی از پدر روح‌الله عجمیان، فرش‌های اهدایی منتسب به خانواده انصاری (مالک بانک آینده) و دختر نوجوانی که گفته می‌شود در سال ۲۰۰۹ صدها هزار بیت‌کوین داشت. 🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید. 📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران. 👈 در کست‌باکس بشنوید 👈 در اپل پادکست بشنوید 👈 در اسپاتیفای بشنوید 🌐 @Factnameh

❌ ادعای نادرست توقف پروژه پل خلیج فارس به خاطر دخالت کشورهای عربی منطقه 🔹در شبکه‌های اجتماعی ادعا شده که پروژه پل خلیج فارس به دلیل مخالفت کشورهای عربی منطقه، مختل و متوقف شده است. 🔹این ادعا نادرست است. این پل در صورت بهره‌برداری جزیره قشم را به نزدیکی بندرعباس متصل خواهد کرد. 🔹ایده اتصال قشم به بندرعباس از دهه ۵۰ مطرح بود، اما پل خلیج فارس در سال ۱۳۸۹ کلنگ‌زنی شد. 🔹هزینه آن ۱۷ هزار میلیارد تومان و زمان اجرا ۳ تا ۵ سال برآورد شد؛ با این حال پروژه بارها متوقف و دوباره آغاز شده است. 🔹این پروژه به مدت هفت سال، به دلایل مالی، زیست‌محیطی و اختلافات با قرارگاه خاتم‌الانبیا و رقابت میان این قرارگاه و چین بر سر ساخت پل، متوقف شد؛ اما در سال ۱۴۰۱ دوباره از سر گرفته شد. 🔹هیچ منبعی به دخالت یا اظهارنظر کشورهای عربی در این رابطه اشاره نکرده است. 🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا که پروژه پل خلیج فارس به دلیل مخالفت و دخالت «عرب‌ها» متوقف شده، نشان «نادرست» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh

❌ شست‌وشوی سر با «تاید» مو را پرپشت نمی‌کند 🔹ویدیوهایی در اینستاگرام، مخاطبان را به شست‌وشوی مو با «تاید» (پودر لباسشویی) دعوت می‌کنند و می‌گویند این کار مو را «پنج برابر ضخیم» می‌کند و «چربی سر» را از بین می‌برد. 🔹ادعای مفید بودن پودر لباسشویی برای مو، نادرست است و می‌تواند خطرناک و مشکل‌ساز باشد. 🔹سورفکتانت‌های قوی موجود در پودر لباسشویی می‌تواند تا ۵۰ درصد از چربی‌های سطحی محافظ مو را از بین ببرد. 🔹حذف چربی‌های محافظ، منجر به آسیب‌پذیری بیشتر مو در برابر آسیب‌های محیطی، کاهش رطوبت، شکنندگی، وز شدن و کاهش درخشندگی و مقاومت کششی مو می‌شود. 🔹آنزیم‌های موجود در پودر لباسشویی می‌توانند ساختار مو را تخریب کنند. برخلاف ادعا، پودرهای لباسشویی معمولی دارای آهک (کلسیم کربنات) زیادی نیستند. 🔹حتی در صورت وجود آهک، تماس مزمن با آب سخت (که حاوی کلسیم کربنات است) باعث انباشت مواد معدنی، ناهموار شدن سطح مو، کاهش ضخامت و کاهش استحکام کششی مو می‌شود. 🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعاها نشان «نادرست» می‌دهد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 🌐 @Factnameh