تفکر

برابری‌های حقوقی، احیاگری و احکام اجتماعی در اسلام کار مهّمی که پیامبران کردند، آوردن معنا و محوری تازه برای زندگی بود، نه نحوۀ تازه‌ای از زندگی. گفتند اگر تجارت می‌کنید، اگر ازدواج می‌کنید، اگر حج می‌روید، اگر قربانی می‌کنید، اگر دوستی می‌ورزید و اگر جنگ می‌کنید همه را عطف به کانون معنایی تازه و به خاطر آن انجام دهید. عبادات را هم برای تأمین و حفظ آن کانون معنایی تعلیم دادند. اگر پیامبر اسلام احکامی اجتماعی آورده، این احکام متکی به عرفیات جامعه بود و عمدتاً به کار فصل خصومات می‌آمد. مورخان و فقها گفته‌اند ۹۹درصد احکام اجتماعی اسلام، امضایی‌اند و در جامعۀ عربی سابقه داشته‌اند. یعنی پیامبر بر همان آدابی که در جامعۀ عربی جاری بوده، صحه گذاشته و بدان‌ها مشروعیت بخشیده و با تغییرات و تعدیلاتی به درون شرع اسلام آورده است و لذا به راحتی می‌توان گمان زد که اگر پیامبر در عصر ما ظهور می‌کرد، بدون دست زدن به کثیری از اَشکال زندگی امروزین، محور و کانون معنوی جدیدی برای زندگی می‌آورد. یعنی نه یک نظریۀ علمی- فلسفی جدیدی عرضه می‌کرد و نه یک نظام تکنولوژیک - صنعتی تازه‌ای، بلکه با قبول عرف عصر از مردم می‌خواست تا حیات‌شان را به کانون معنوی دین معطوف کنند. اصلاح دینی هم در عصر جدید معنایی غیر از این ندارد و به جای آنکه به ترمیم فقه و حقوق همّت در بندد به حیا و بسط تجربه نبوی اهتمام می‌ورزد. مصلحان باید از گوهر دین آعاز کنند و صدف‌های عصر را در خدمت آن بنهند. پاره‌ای از برابری‌های حقوقی که لیبرال‌ها از آنها دفاع می‌کنند در بدو تولد لیبرالیزم جزءِ مطالبات آنها نبوده. مثلاً برابری زن ومرد در قرون هفده و شانزده مطلقاً مطرح نبوده و در اواخر قرن ۱۹ و اوایل ۲۰بود که این حق به زنان داده شد تا رأی بدهند. نفی بردگی در قرن ۱۸ روی داد و از ان پس بود که بردگان با اربابان سابق خود حقوق برابر پیدا کردند. از طرفی دیگر جای انکار نیست که در اسلام نابرابری‌های حقوقی فراوان وجود دارد، از جمله نابرابری میان عبد و مولا، نابرابری حقوقی زن و مرد و نابرابری حقوقی مسلمان و غیر مسلمان در جامعۀ اسلامی. این نابرابری‌ها از مسلمات فقه اسلامی است و فقهای فرقین بر آنها اجماع دارند. حال سؤال این است که این نابرابری‌های حقوقی جزء ذاتیات اسلامند یا جزء عرضیات اسلام؟ پاسخ صریح من این است که این نابرابری‌ها جزء عرضیات‌اند و لذا بنا به تعریف می‌توانستند غیر از این باشند. به‌طور کلی تمام نظام حقوقی اسلام جزء عرضیات اسلام است. نباید «مقاصد شارع» را با «راه نیل به آن مقاصد» یکی دانست. اینها منبعث از شرایطی هستند که پیامبر در آنها مبعوث شدند و به هیچ‌وجه جز ارزش‌های مطلق انسانی محسوب نمی‌شوند و به همین سبب می‌توانند مشمول اجتهادات عصری واقع شوند و جای خود را به عرفیات و آداب و ارزش‌های دیگر بدهند و همچنان حافظ مقاصد شارع باشند. اخلاق خدایان عبدالکریم سروش @Tafakkor

‍ ‍امروز‌‌دراین‌آیه‌‌تدبر‌‌می‌کنیم 👇به نام خدا اَلَّذينَ ءَامَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللهِ. كسانى كه ایمان آورده‌اند، دل‌هايشان به یادخدا آرامش مى‌گيرد. رعد/۲۸ @Tafakkor ࿐ྀུ༅࿇༅═‎┅ دزدان دو گروهند: چندی به تیر و کمان در صحراها، چندی به کَیل و تراز و در بازارها؛ دفع همگان واجب داند. سعدی @Tafakkor

🍃 تدبر: وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ ۚ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ. غافر۶۰ و پروردگارتان فرمود: «مرا بخوانيد تا شما را اجابت كنم. در حقيقت، كسانى كه از پرستش من كبر مى‌ورزند به زودى خوار در دوزخ درمى‌آيند. 🌱 این آیه بدین معنا و مفهوم اشاره دارد؛ کسانی که عبادتم را می کنند و به خاطر عبادتی که کردند، تکبّر می ورزند، آنها به خواری وارد دوزخ خواهند شد. “یَستَکبِر” طلب کبر کردن و متکبّر شدن است، “عَن عِبادَتِی” یعنی به سبب عبادتی که می کنند! عدّه ای عبادتشان متکبّرشان کرده است، به نفس شان می بالند و فخر می فروشند و خود را رستگار و بهشتی قلمداد نموده و غیر خود را دوزخی می پندارند. و همین تکبّر است که درِ دوزخ آنها می شود. آن هم به خواری! پس اگر اندک عبادتت تو را متکبّر کرده و میکند، بهتر است نکنی، خطرناک است، چه نص صریح قرآن می فرماید چنین کسی به خواری وارد دوزخ خواهد شد! بدان، تنها بندگیِ خالصانه، متواضعانه و عاشقانه است که مورد پذیرش حق تعالی است.

زهد و عبادت شایسته است نه چندان که زندگانی بر خود و دیگران تلخ کند، عیش و طرب ناگزیر است نه چندان که وظایف طاعت و مصالح رعیّت در آن مستغرق شود. سعدی @Tafakkor

تمثيل جوجه تيغى حفظ فاصله‌ی مطمئنه، در روابط انسانی هيچ‌كس بد نيست اگر، فاصله‌ی خاص و مناسب با آن فرد را بشناسيد و حفظ كنيد. گروه جوجه تيغي‌ها را در زمستان تصور كنيد، آنها دارند يخ مي‌زنند، به‌هم نزديك مي‌شوند تا همديگر را گرم كنند، ولي تيغ دارند وقتی به‌هم نزديك مي‌شوند يكديگر را زخمي مي‌كنند پس مجبورند از هم جدا شوند. ولي دوباره سردشان می‌شود و مجبورند به سمت هم برگردند. اين روند تكرار می‌شود آنها همديگر را رها می‌‌كنند و يخ می‌زنند، نزديك می‌شوند و همديگر را می‌خراشند، مثل آكاردئون ماهم مثل جوجه تيغی‌ها هستيم، نياز ما براي همدردی، مهربانی، شادی و نزديكی انسانی، ما را به‌يكديگر نزديك می‌كند ولی عقايد ديگران، عادت‌هاي عجيب‌شان، موضع سياسی‌شان و حتی بو‌ی آنها ما را مجبور می‌كند از هم دور شويم. ما دائما بين اشتياق و طرد شدن درحال حركت به‌جلو و عقبيم. همانطوركه شوپنهاور گفت بين انزوا و لودگي درحال نوسانيم. چگونه می‌توانيم بر اين موضوع غلبه كنيم؟ ما نبايد مثل آكاردئون زندگی كنيم. شوپنهاور جواب روشن و واضح براي اين سوال دارد: با مودب بودن با حفظ فاصله توام با همدردي با نزديكي ولي حفظ فاصله‌ی لازم. @Tafakkor

کارگاه وسواس قسمت اول دکتر آذرخش مُکری @Tafakkor

گوهر فلسفه مالکیت بر حقیقت نیست، بلکه جست‌وجوی حقیقت است. فلسفه همواره درراه است (بی‌آنکه به مقصد برسد). پرسش‌های آن بنیادی‌ترند تا پاسخ‌های آن و هر پاسخی هم خود پرسشی تازه می‌شود. تعریف فلسفه در راه بودن جست‌وجوگرانه است و نه رسیدن به آرامش و کمال لحظه. هیچ‌چیز بالاتر یا در کنار فلسفه جای ندارد. فلسفه نمی‌تواند از چیز دیگر ناشی شود. برای تعیین ماهیت فلسفه فقط می‌توانیم آن را در عمل تجربه کنیم. پس فلسفه، تحقق فکر زنده و تأمل بر این فکر، عمل و سخن از آن عمل، خواهد بود. تنها با تجربه‌ی فلسفه به نفس خود، خواهیم توانست تفکر فلسفی تدوین یافته را درک کنیم. کوره راه خرد/کارل یاسپرس @Tafakkor

‍ ‍امروز‌‌دراین‌آیه‌‌تدبر‌‌می‌کنیم 👇به نام خدا وَيَتَرَبَّصُ بِكُمُ الدَّوائِرَ ۚ عَلَيهِم دائِرَةُ السَّوءِ کسی ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺗﻤﻨّﺎﻯ ﺷﺮّ ﺩﺍﺭﺩ، ﺧﻮﺩﺵ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﺁﻥ ﻣﻰ‌ﺷﻮﺩ. توبه/۹۸ @Tafakkor ࿐ྀུ༅࿇༅═‎┅ ستایشِ زیبایی واقعاً استعداد می‌خواهد. رومن گاری @Tafakkor

هنر خلق یک اثر است. تاثیر گذاری بر روی جهان شاید از والاترین اهدافی باشد که دنبال می‌کنیم. خلق کردن یعنی ایجاد یک اثر از هیچ، از مهمترین راه‌های تاثیرگذاری است، اینکه چرا تا این اندازه هنر برای ما با اهمیت است و به آن می‌پردازیم، جای شگفتی دارد. غیر از هنر که تاج سر آفرینش است دوران هیچ سلطنتی جاودانه نیست @Tafakkor

یحیی پسر معاذ گفت: ای عالمان! کاخ هایتان قیصری است و خانه‌هایتان چون خانه‌ی کسری، مرکب ها‌یتان قارونی است و ظروفتان فرعونی و اخلاقتان نمرودی و سفره‌هایتان جاهلی و رَوِشتان سلطانی است. برگویید که چه چیزتان بر سنت محمد (ص) است؟ کشکول شیخ بهایی @Tafakkor

مستقیم‌ترین راه و سخت‌ترین راه، حذف "چراها" از زندگی ست. @Tafakkor

تصویر من از زندگی، یک رقص است. این ذات رقصیدن است که لذت بخش است و ما با رقصیدن نمی‌خواهیم به جایی برسیم. موقع رقصیدن، به گذشته و آینده فکر نمی‌کنیم، بلکه فقط در زمان حال هستیم. کسی که می‌رقصد، لزوما نیازی به همراه و تماشاگر ندارد و به تنهایی هم از این کار لذت می‌برد. در رقصیدن، به دنبال هیچ پاداشی نیستیم و فقط بخاطر لذت بردن، آن را انجام می‌دهیم. رقص زمانی زیباست که در آن هماهنگی وجود داشته باشد. زندگی نیز همین گونه است. یکی سلامتی را فدای کار می‌کند، یکی خانواده را فدای قدرت و ثروت می‌کند، دیگری جایی برای تفریح در زندگی نمی‌گذارد. همه‌ی اینها عدم هماهنگی است، اما اگر زندگی‌مان رقص گونه باشد، همه چیز را در هماهنگی و تعادل نگه می‌داریم. استاد مصطفی ملکیان @Tafakkor

‍ ‍امروز‌‌دراین‌آیه‌‌تدبر‌‌می‌کنیم 👇به نام خدا وَمَا أَنْفَقْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَهُوَ يُخْلِفُهُ و شما هر چه انفاق کنید،خداوند به شما عوضِ آن را می‌بخشد. سبأ/۳۹ @Tafakkor ࿐ྀུ༅࿇༅═‎┅ هرچیزی که توی این دنیا می‌خواهی به‌دست بیاوری، باید از همون جنس ببخشی. @Tafakkor

ای نوای من از نوای تو نای من پر از نغمه های تو ناله های من شاد یا غمین می زنم نفس در هوای تو ذره ذره‌ام آشنای تو خواهی‌ام بخوان، خواهی‌ام بران @Tafakkor

ذره ذره ام آشنای تو خواهی‌ام بخوان، خواهی‌ام بران @Tafakkor

‍ اگر صد بار دیگر نیز رژیم کشور ما تغییر کند؛ چه با انقلاب، چه با کودتا، چه با خشونت، چه صلح‌آمیز، چه تدریجی، چه آنی و دفعی و ... ولی فرهنگ جامعه‌ی ما همین باشد که الان هست، باز به دست خودمان رژیم جدید را به چیزی مشابه رژیمی که آن را ساقط کرده‌ایم، تبدیل می‌کنیم تا دوباره همچون بختک بر جانمان افتد! این ما هستیم که رژیم سیاسی‌مان را ایجاد می‌کنیم. اگر چیزی در درون آدمیان عوض نشد، نه در مقام عامل تغییر می‌کنیم نه در مقام ناظر و جامعه چیزی جز عمل و نظارت نیست. از این رو، معتقدم که ما باید درون خود را تغییر دهیم. وقتی که در مقام عمل و نظر عوض شدیم، جامعه نیز تغییر خواهد کرد. انقلابیون می‌پندارند که اگر نظام سیاسی کشور را تغییر دهند، همه چیز عوض می‌شود. آنان فکر می‌کنند که تغییر نظام سیاسی، تغییرات عمده‌ای را در بقیه‌ی بخش‌ها ایجاد می‌کند. آنان به این معنا، سیاست‌زده هستند. اصلاح‌طلبی به معنای نفی سیاست‌ زدگی است؛ زیرا هر جا اصالت با فرهنگ باشد، سیاست‌ زدگی دفع می‌شود. برای اصلاح‌طلب هیچ چیز مهم‌تر از نیروهای باوراننده (نیروهایی که با بخش باور درونی ما سر و کار دارند) نیست، نیروهایی که تغییر فرهنگی ایجاد می‌کنند و در اثر تغییر فرهنگی، سیاست و اقتصاد و سایر وجوه اجتماعی زندگی نیز تغییر می‌کند. استاد مصطفی ملکیان @Tafakkor

گفتن کلمه‌ی «من» می‌تواند سنسورهای دریافت ادراک قلب را قفل کند! در زندگی روزمره چقدر از کلمه‌ی من استفاده می‌کنید؟ قلب با منیت بیگانه است. تأکید زیاد بر کلمه‌ی من در صحبت‌های روزانه، می‌تواند سنسورهای قلب را بسته و قلب را دچار قبض و گرفتگی کند. @Tafakkor

آیت‌الله جوادی آملی بر اساسِ روایات، عنوان می‌کند که چرا باران نمی‌آید؟ نیازی نیست نماز استسقا و طلب باران بخوانید، دین نمایی نکنید، دروغ نگوئید، اختلاس نکنید، کم فروشی نکنید،تظاهر نکنید. @Tafakkor

انسان آزاده کیست؟ انسانِ آزاده از کسی نفرت ندارد، از کسی در خشم نیست، بر کسی حسد نمی‌ورزد، از کسی آزرده نیست، کسی را خوار نمی‌دارد، و، به هیچ روی، مستعدّ عُجب نیست. افزون بر این، انسانِ آزاده، پیش از هر چیز، این را مدِّ نظر دارد که همه چیز از ضرورت سرشت الاهی برمی‌آید و، بنابراین، هر چه آزارنده و بدش می‌داند و هر چه، افزون بر این، شریرانه، خوف‌انگیز، ناعادلانه، و فرومایه می‌نُماید از این واقعیّت نشأت می‌پذیرد که او خودِ چیزها را به نحوی کژومژ، پاره پاره، و آشفته تصوّر می‌کند. به این جهت، مهمّتر از همه، می‌کوشد تا چیزها را به صورتی که، در حد‌ِّ ذاتِ خود، هستند تصوّر کند و موانع بر سرِ راه ِمعرفتِ حقیقی، از قبیلِ نفرت، خشم، حسد، ریش‌خند، عُجب، و دیگر چیزهایِ ازاین‌دست، را از میان بردارد. و، بدین‌سان، می‌کوشد که، تا آن‌جا که می‌تواند نیکی کند و شادی. اسپینوزا/اخلاق/بخشِ ۴ @Tafakkor

‍ ‍امروز‌‌دراین‌آیه‌‌تدبر‌‌می‌کنیم 👇به نام خدا …إِنَّ رَبِّي يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ یقیناً پروردگارم روزی را برای هر کس از بندگانش بخواهد وسعت می‌دهد سبأ/۳۹ @Tafakkor ࿐ྀུ༅࿇༅═‎┅ این همه تقلاها و جدال‌های فکریِ ما چه بهایی خواهد داشت ، اگر محبت در دل‌هایمان نقصان گیرد؟ کانت @Tafakkor