کانال رسمی مجمع فرهنگیان ایران اسلامی

گزارش کوتاه از نشست قضات و  استادان و دانشجویان حقوق و جرم‌شناسی ومطالعات زنان    با دکتر ساریخانی استاد تمام حقوق دانشگاه قم. در حاشیه نشستی علمی با موضوع «ظرفیت‌های جرم‌شناسی در قرآن و اسلام »، که با حضور دکتر ساریخانی، استاد تمام رشته حقوق و جرم‌شناسی دانشگاه قم و جمعی از استادان و دانشجویان برگزار شد، مباحث مهمی درباره پیشگیری از جرم، نقش حقوق قضایی و نسبت آن با آموزش و پرورش مطرح شد. در جریان نشست، این‌جانب پرسشی را مطرح کردم مبنی بر اینکه نقش حقوق قضایی در پیشگیری از جرم تا چه اندازه می‌تواند از قالب مداخله کیفری خارج شده و در تعامل با آموزش‌وپرورش، به تقویت خودکنترلی، مهارت‌های زندگی، امنیت روانی کودکان و حتی نقش بازی در مدرسه کمک کند. در طرح سؤال تأکید کردم که پیشگیری مؤثر از جرم، بدون توجه به فرآیندهای تربیتی و آموزشیِ زودهنگام، عملاً به اقدامات پسینی و واکنشی محدود می‌شود. در ادامه، نقد مشخصی را از سوی خودم نسبت به طرح «قاضی در مدرسه»(در حضور قضات و معاون دادستان ) مطرح کردم و گفتم که این طرح‌ها به دلیل ماهیت مقطعی و کوتاه‌مدت (معمولاً در حد چند ساعت حضور در مدرسه)، نه‌تنها منجر به آموزش پایدارِ خودکنترلی و مهارت‌های رفتاری نمی‌شوند، بلکه صرفاً برای مدت کوتاهی کودکان را دچار ترس یا هیجان می‌کنند. تأکید کردم که چنین مداخلاتی فاقد پیوست آموزشی و روان‌شناختی‌اند و در نتیجه، توان ایجاد تغییر ماندگار ندارند. همچنین هشدار دادم که طرح زودهنگام و غیرتخصصی مفاهیم قضایی و کیفری برای کودکان، ممکن است پیامد معکوس داشته باشد و به عادی‌سازی ذهنی جرم یا افزایش کنجکاوی نسبت به رفتارهای پرخطر منجر شود. از این منظر، «قاضی در مدرسه» اگر صرفاً به‌صورت نمایشی اجرا شود، نه‌تنها پیشگیرانه نیست، بلکه می‌تواند به فرآیند تربیتی کودک آسیب بزند. دکتر ساریخانی در پاسخ، با تأکید بر نقش محوری معلم، پیش‌شرط هر نوع پیشگیری مؤثر را توانمندسازی نظام آموزشی دانستند. ایشان تصریح کردند که معلمی که درگیر مشکلات جدی معیشتی است و حقوق او حتی پاسخ‌گوی حداقل هزینه‌های زندگی نیست، نه فرصت آموزش مؤثر دارد و نه توان ایفای نقش تربیتی و پیشگیرانه. واهتمام خودشان در تشویق فرزندشان با تخصص دکتری مشاوره را  به  خدمت در مقطع ابتدایی  را یادآور شدند و تاکید کردند که انچه درقالب حقوق دراختیار معلمان قرار می گیرد در حد هزینه حمل ونقل معلمان نیست. . ایشان همچنین به مسئله‌ای بنیادین‌تر اشاره کردند و گفتند که جامعه با تنگی علم‌آموزی و ضعف جدی در فرهنگ مطالعه مواجه است. به گفته ایشان، بسیاری از آسیب‌های اجتماعی و جرائم، ریشه در کم دانشی، عدم مطالعه و فقدان آگاهی عمومی دارد و تا زمانی که جامعه اهل خواندن، یادگیری و اندیشیدن نباشد، نمی‌توان انتظار داشت که سیاست‌های حقوقی و قضایی به‌تنهایی منجر به کاهش جرم شوند. ایشان صراحتاً تأکید کردند که «سختی کار ما این است که کمتر مطالعه می‌کنیم و دانش به جامعه منتقل نمی‌شود». در جمع‌بندی پاسخ، دکتر ساریخانی تأکید کردند که پیشگیری از جرم پیش از آنکه یک پروژه صرفاً قضایی باشد، فرآیندی آموزشی، فرهنگی و اقتصادی است و حقوق قضایی تنها زمانی می‌تواند نقش مؤثر ایفا کند که در تعامل واقعی با آموزش‌وپرورش، معلمان توانمند و جامعه‌ای اهل دانش و مطالعه قرار گیرد. ۱۴۰۴/۱۰/۵ اکرم هدایتی عضو مجمع فرهنگیان ایران اسلامی